กลุ่มฮูตีโจมตีเรือพาณิชย์ในทะเลแดง สะเทือนการค้าโลกอย่างไร?

กลุ่มฮูตีในเยเมนได้เปิดฉากโจมตีเรือหลายลำในทะเลแดง ในช่วงที่ความขัดแย้งระหว่างอิสราเอลและกลุ่มฮามาสยังคุกรุ่นอยู่ ซึ่งสร้างความกังวลเกี่ยวกับผลกระทบด้านกระแสการขนส่งน้ำมัน ธัญพืช และสินค้าอุปโภคบริโภคที่พึ่งพาเส้นทางการขนส่งเส้นนี้อย่างมาก

กลุ่มฮูตียกระดับการโจมตีเรือขนส่งสินค้าพาณิชย์ที่แล่นผ่านทะเลแดง น่านน้ำซึ่งเป็นเส้นทางขนส่งที่มีความคับคั่งที่สุดแห่งหนึ่งของโลก โดยมุ่งเป้าโจมตีเรือพาณิชย์ที่มีความเชื่อมโยงกับอิสราเอล

แต่ภัยคุกคามด้านการค้าโลกเริ่มเพิ่มดีกรีขึ้น เพราะเรือบรรทุกสินค้าและเรือบรรทุกน้ำมันที่ติดธงประเทศต่าง ๆ อย่างเช่น นอร์เวย์และไลบีเรีย ตกเป็นเป้าโจมตี หรือถูกจมเรือด้วยขีปนาวุธ ระหว่างที่ลัดเลาะไปตามน่านน้ำระหว่างแอฟริกาและคาบสมุทรอาหรับ

ทั้งนี้ การค้าโลกต้องพึ่งพาเส้นทางขนส่งเชิงพาณิชย์ผ่านทะเลแดงอยู่ประมาณ 10%

สัญญาณของผลกระทบด้านการค้าโลกในวงกว้างจากการโจมตีในทะเล เกิดขึ้นหลังจากการระดมโจมตีหลายครั้งในสัปดาห์นี้

โดยบริษัทเมอส์ก (Maersk) บริษัทขนส่งรายใหญ่ของโลก ระบุในวันศุกร์ว่า ทางบริษัทได้แจ้งเตือนเรือพาณิชย์ของบริษัททุกลำที่เคลื่อนผ่านน่านน้ำที่เกิดปัญหาทางตอนใต้ของทะเลแดงให้ระงับการเดินเรืออย่างไม่มีกำหนด

ด้านบริษัทขนส่งเยอรมนี ฮาแพค-ลอยด์ (Hapag-Lloyd) ซึ่งมีเรือพาณิชย์ลำหนึ่งถูกโจมตีในทะเลแดงเมื่อวันศุกร์ ได้ระบุว่าทางบริษัทสั่งระงับเส้นทางเดินเรือผ่านทะเลแดงตั้งแต่วันจันทร์เป็นต้นไป

อย่างไรก็ตาม ทางบริษัทติดตามเส้นทางเดินเรือพาณิชย์ มารีน ทราฟฟิก (MarineTraffic) พบว่ามีเรือขนส่งจำนวนมากที่ยังแล่นผ่านเส้นทางดังกล่าว

เหตุผลเบื้องลึกเบื้องหลังในการโจมตีทะเลแดงคืออะไร?

กลุ่มฮูตีในเยเมน คือ กลุ่มติดอาวุธที่อิหร่านให้การสนับสนุน ได้มุ่งเป้าโจมตีเรือขนส่งในภูมิภาค แต่การโจมตีดังกล่าวเริ่มยกระดับขึ้นตั้งแต่สงครามอิสราเอล-ฮามาสปะทุขึ้น โดยกลุ่มฮูตีได้ใช้โดรนและขีปนาวุธต่อต้านเรือเพื่อโจมตีเรือขนส่งพาณิชย์ และเคยใช้เฮลิคอปเตอร์เพื่อยึดเรืออิสราเอลมาครั้งหนึ่งด้วย

ในช่วงแรกของสงครามอิสราเอล-ฮามาส กลุ่มฮูตีซึ่งเป็นพันธมิตรของฮามาส ได้ขู่ว่าจะโจมตีเรือที่เชื่อว่ามาจากอิสราเอล แต่ตอนนี้ได้บานปลายเป็นการโจมตีเรือแบบไม่เลือกสังกัด รวมทั้งมีการแจ้งเตือนเรือพาณิชย์เพื่อให้เปลี่ยนเส้นทางให้เข้าใกล้ดินแดนในการควบคุมของฮูตีอีกด้วย

ทางสำนักงานด้านนโยบายต่างประเทศแห่งสหภาพยุโรป ระบุในแถลงการณ์ว่า “การโจมตีหลายครั้งมีต้นตอมาจากดินแดนที่ฮูตีควบคุมอยู่ในเยเมน ได้คุกคามการเดินเรือระหว่างประเทศและความมั่นคงทางทะเล ซึ่งถือเป็นการละเมิดกฎหมายระหว่างประเทศอย่างร้ายแรง”

ทำไมทะเลแดงจึงมีความสำคัญ?

ทะเลแดงมีคลองสุเอซ ที่ปลายสุดทางตอนเหนือของน่านน้ำและช่องแคบบับ เอล-มันเดบ ที่ปลายสุดทางตอนใต้ ซึ่งนำไปสู่อ่าวเอเดน ซึ่งตั้งอยู่ระหว่างโซมาเลียและเยเมน ทะเลแดงเป็นน่านน้ำที่คับคั่งไปด้วยเรือพาณิชย์ที่ลัดเลาะผ่านคลองสุเอซในการขนส่งสินค้าระหว่างทวีปเอเชียและยุโรป

จอห์น สตรอว์เพิร์ท ผู้จัดการอาวุโสด้านสิ่งแวดล้อมและการค้า จาก International Chamber of Shipping ซึ่งเป็นตัวแทนของกองเรือพาณิชย์ราว 80% ของโลก เปิดเผยกับเอพีว่า คลังพลังงานของยุโรปจำนวนมหาศาล ทั้งน้ำมันดิบและเชื้อเพลิงดีเซล เช่นเดียวกับผลิตภัณฑ์อาหาร อาทิ น้ำมันปาล์มและธัญพืช รวมถึงสินค้าทุกประเภทที่บรรจุในตู้คอนเทนเนอร์ต่าง ๆ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นสินค้าในภาคการผลิต จะต้องผ่านเส้นทางนี้ทั้งสิ้น

การโจมตีดังกล่าวของกลุ่มฮูตีส่งผลกระทบต่อการค้าอย่างไร?

โนอัม เรย์ดัน นักวิชาการอาวุโสจาก Washington Institute for Near East Policy ให้ทัศนะกับเอพีว่า เรือพาณิชย์ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับอิสราเอล เลือกที่จะเปลี่ยนเส้นทางอ้อมไปทางแอฟริกาและแหลมกู๊ดโฮป ซึ่งเป็นเส้นทางที่ไกลกว่า และทำให้การเดินทางกินเวลาราว 19-31 วัน ขึ้นอยู่กับความเร็วของเรือพาณิชย์เหล่านี้ ซึ่งเป็นการเพิ่มต้นทุนและเพิ่มเวลาการขนส่งเข้าไปอีก

ตลาดน้ำมันโลกหลบหลีกผลกระทบจากการโจมตีที่เกิดขึ้นล่าสุดนี้ได้ จากทิศทางราคาน้ำมันเริ่มปรับตัวลดลง และตลาดเริ่มแสดงความกังวลถึงความต้องการน้ำมันในลดลงในประเทศเศรษฐกิจสำคัญทั่วโลก

อย่างไรก็ตาม ผลกระทบที่เกิดขึ้นโดยทันทีจากการโจมตีของกลุ่มฮูตี คือ ต้นทุนค่าประกันที่เพิ่มขึ้นในแต่ละครั้งของการโจมตี

มุนโร แอนเดอร์สัน หัวหน้าฝ่ายปฏิบัติการของ Vessel Protect ที่ประเมินความเสี่ยงของสงครามในทะเลและจัดหาประกันให้กับเรือพาณิชย์ของฮาแพค-ลอยด์ ซึ่งสมาชิกเป็นตลาดประกันภัยที่ใหญ่ที่สุดในโลก เปิดเผยกับเอพีว่า การโจมตีของกลุ่มฮูตีล่าสุด เพิ่มภัยคุกคามให้แก่เรือขนส่งในทะเลแดง และเป็นอุปสรรคสำคัญต่อการขนส่งทางเรือเชิงพาณิชย์ในภูมิภาค และมีความไม่แน่นอนในการเดินเรือพาณิชย์ในทะเลแดงที่เพิ่มขึ้น และมีแนวโน้มจะดำเนินต่อไปในระยะสั้นและระยะกลางนี้

เดวิด ออสเลอร์ เจ้าหน้าที่ของบริษัทประกันภัย List Intelligence ที่วิเคราะห์ภาพรวมอุตสาหกรรมทางทะเลทั่วโลก ชี้ว่า ต้นทุนประกันภัยของเรือพาณิชย์ในเส้นทางดังกล่าว ปรับเพิ่มขึ้นเป็น 2 เท่า ซึ่งเพิ่มต้นทุนให้การเดินเรือต่อเที่ยวได้ในหลักแสนดอลลาร์ต่อเที่ยวทีเดียว แต่สำหรับเรือพาณิชย์อิสราเอล ต้นทุนประกันภัยเพิ่มขึ้นถึง 250% และบริษัทประกันบางแห่งเลือกที่จะปฏิเสธการคุ้มครองเรือเหล่านี้ด้วย

ออสเลอร์ เสริมว่า ผู้ขนส่งทางเรือได้ผลักค่าใช้จ่ายด้านความเสี่ยงของสงครามไปราว 50-100 ดอลลาร์ต่อตู้คอนเทนเนอร์ ให้กับฝั่งผู้บริโภคสินค้าทุกประเภทที่ซื้อผ่านอีคอมเมิร์ซ แอมะซอน แม้ว่าโดยเฉลี่ยแล้วยังถือว่าเป็นต้นทุนที่ต่ำในระดับที่ผู้บริโภครับได้ แต่หากต้นทุนค่าประกันนี้เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อสถานการณ์เลวร้ายลงไปอีก ถึงขั้นมีการจมเรือหลายลำในทะเลแดง บริษัทเรือขนส่งอาจพิจารณาเปลี่ยนเส้นทางขนส่งแทน

กลุ่มฮูตีจะสามารถปิดล้อมทะเลแดงได้หรือไม่?

ผู้เชี่ยวชาญต่างมองว่าไม่น่าเป็นไปได้ เนื่องจากกลุ่มฮูตีไม่มีเรือรบอย่างเป็นทางการที่จะสามารถเข้าปิดล้อมทะเลแดงได้ มีเพียงการคุกคามก่อกวนด้วยการยิงขีปนาวุธหรือโจมตีด้วยเฮลิคอปเตอร์เท่านั้น ขณะเดียวกัน เรือรบของสหรัฐฯ ฝรั่งเศส และพันธมิตรอื่น ๆ ก็ยังคงลาดตระเวนในพื้นที่ เพื่อให้น่านน้ำยังคงเดินเรือได้

อย่างไรก็ตาม สตรอว์เพิร์ท จาก International Chamber of Shipping มองว่า การโจมตีที่เกิดขึ้นได้ทำให้อุตสาหกรรมขนส่งทางเรือมีความกังวล และไม่ได้ปล่อยผ่านเรื่องนี้ไปได้ง่าย ๆ แต่ที่ยังคงมีปริมาณการค้าผ่านทะเลแดงในจำนวนมากเพราะเป็นเส้นทางเดินเรือสำคัญสำหรับยุโรปและเอเชีย อีกทั้งอิทธิพลของกลุ่มฮูตีในน่านน้ำดังกล่าวยังถือว่ามีอยู่จำกัด

• ที่มา: เอพี