หน่วยที่ 11ปิโตรเลียมและผลิตภัณฑ์

เอกสารประกอบการเรียนการสอน รหัสวชิ า 30000 -1304 Science for Mechanical and production Works หน่วยที่ 11 ปิ โตรเลยี ม และผลติ ภัณฑ์ ครูเสาวคนธ์ ศานตธิ รรม แผนกสามัญสัมพนั ธ์(วทิ ยาศาสตร์)

หน่วยท่ี 11 ปิ โตรเลียม และผลิตภณั ฑ์ แนวคดิ สาระการเรียนรู้ 1.ปิ โตรเลียม6.กระบวนการกลนั่ น้ามนั ดิบ 2.การสารวจแหล่งปิ โตรเลียม7.ผลิตภณั ฑท์ ไี่ ดจ้ ากปิ โตรเลียม 3.การขดุ เจาะปิ โตรเลียม 4.การกลนั่ ปิ โตรเลียม 5.โครงสร้างน้ามนั ดิบ ผลการเรียนรู้ทค่ี าดหวงั 1.บอกความหมายของแหล่งกาเนิดได้ 2.อธิบายวธิ ีการสารวจ และการผลิตปิ โตรเลียมได้ 3.จาแนกประเภทของปิ โตรเลียมในประเทศไทยได้ 4.จาแนกประเภทของสารประกอบไฮโดรคาร์บอนทเี่ ป็นองคป์ ระกอบของปิ โตรเลียมได้ 5.ระบสุ มบตั ขิ องสารไฮโดรคาร์บอนแต่ละประเภทได้ 6.อธิบายกระบวนการกลน่ั น้ามนั ดิบได้ 7.อธิบายกระบวนการโครงสร้างของสารประกอบไฮโดรคาร์บอนทเ่ี ป็นองคป์ ระกอบ ในน้ามนั ได้ 8.อธิบายผลิตภณั ฑท์ ไี่ ดจ้ ากปิ โตรเลียม

สารประกอบไฮโดรคาร์บอน เป็ นสารประกอบท่ีประกอบด้วยธาตุ 2 ธาตุ คือคาร์บอน (C) และ ไฮโดรเจน (H) ซ่ึงส่วนใหญ่ได้มาจากการกลั่นปิ โตรเลียมหรือน้ามนั ดิบ ซ่ึงในปัจจุบันน้ีปิ โตรเลียมเป็ น ทรัพยากรทีม่ ีความสาคญั ต่อเศรษฐกิจของประเทศต่างๆ เป็ นอยา่ งมาก เน่ืองจากปิ โตรเลียมสามารถนามาแปรรูป เป็ นเช้ือเพลิงที่ใหพ้ ลงั งานสาหรับยานพาหนะ เคร่ืองจกั ร เครื่องยนตต์ ่างๆ รวมท้งั ใชเ้ ป็ นวตั ถุดิบเพอ่ื การผลิต สินคา้ นบั รอ้ ยชนิด 1.ปิ โตรเลียม ปิ โตรเลียมเกิดจากการทบั ถมและการแปรสภาพของสิ่งมีชีวติ ท้งั พชื และสตั วใ์ นยคุ ก่อนประวตั ิศาสตร์ ในช้นั หินใตผ้ วิ โลก ความกดดนั ใตช้ ้นั หินผนวกกบั ความร้อนใตผ้ วิ โลก ความกดดนั ใตช้ ้นั หินผนวกกบั ความ ร้อนใตผ้ ิวโลก จะทาให้ซากพืช ซากสัตวเ์ กิดการสลายตวั เป็ นสารอินทรีย์ แล้วกลายเป็ นน้ามนั และก๊าซ ธรรมชาติ ซ่ึงเราเรียกรวมๆ กนั วา่ ปิ โตรเลียมนน่ั เอง ปิ โตเลียมท่ีเกิดข้ึนจะถูกบบี อดั จากช้นั หิน ทาให้เคล่ือนที่ เขา้ ไปตามช่องระหวา่ งช้นั หินที่มีรูพรุนโดยมีช้นั หินเน้ือแน่นปิ ดทบั อยู่ กระบวนการเกิดปิ โตรเลียมใตพ้ ้นื โลกจะ ใชเ้ วลานานหลายลา้ นปี เราสามารถแบ่งออกปิ โตรเลียมออกได้ 2 กลุ่มใหญ่ คือ 1.1 น้ามนั ดิบ เป็ นปิ โตรเลียมท่ีอยู่ในลกั ษณะของของเหลว ซ่ึงพบมากท่ีสุด มีลกั ษณะขน้ เหนียว จนถึง หนืดคลา้ ยยางมะตอย มีสีเหลือง เขยี ว น้าตาลจนถึงดา มีความหนาแน่น 0.80-0.97 กรมั ตอ่ ลูกบาศกเ์ ซนตเิ มตร สารพวกน้ีมีจุดเดือดแตกต่างนอ้ ย จงึ แยกดว้ ยวธิ ีการกลน่ั ลาดบั ส่วน

1.2 กา๊ ซธรรมชาติ เป็ นปิ โตรเลียมทีอยใู่ นลกั ษณะของก๊าซท่ีอุณหภูมิและความดันอากาศ เป็ นสารประกอบ ไฮโดรคาร์บอนท่ีมีคาร์บอนในโมเลกุล 1-5 อะตอม ประมาณร้อยละ 95 ที่เหลือเป็ นก๊าซไนโตรเจน และ คาร์บอนไดออกไซด์ อาจมีก๊าซไฮโดรเจนซลั ไฟดป์ นอยดู่ ้วย มีน้าหนักประมาณ 1.5-2 เท่าของอากาศ ก๊าซ ธรรมชาตอิ าจมีสถานะเป็นของเหลว เรียกวา่ กา๊ ซธรรมชาติเหลว 2.การสารวจแหล่งปิ โตรเลียม การสารวจหาและพฒั นาแหล่งปิ โตรเลียมมีวิธีการสารวจได้ 2 วิธี คือ การสารวจทางธรณีวทิ ยาและการ สารวจทางฟิ สิกส์ 2.1 การสารวจทางธรณีวทิ ยา เป็ นการสารวจเพอ่ื หาวา่ มีหินตน้ กาเนิด หินกกั เก็บ และมีแหล่งกกั เก็บปิ โตรเลียมอยหู่ รือไม่และ อยทู่ ่ีไหน การสารวจเร่ิมดว้ ยการทาแผนท่ขี องบริเวณทีท่ าการสารวจโดยอาศยั ภาพถ่ายทางอากาศ แลว้ ทาแผนที่ จากแผนที่ที่ไดจ้ ะทาให้ทราบไดว้ ่าบริเวณใดมีโครงสร้างทางธรณีวิทยาน่าสนใจควรท่ีจะทาการสารวจต่อไป การสารวจข้นั ละเอียดจะเลือกเอาบริเวณท่ีน่าสนใจ โดยนกั ธรณีวทิ ยาจะเดินเขา้ ไปสารวจเพอื่ หารายละเอียด โดย การตรวจดูหินที่โผล่พน้ ผิวดิน ตามหน้าผา หุบเขา และตามบริเวณริมแม่น้าลาธาร โดยการเก็บตวั อยา่ งเพือ่ ดู ชนิดของหิน ลกั ษณะของหิน ตลอดจนฟอสซิลที่อยใู่ นหิน ซ่ึงจะบอกให้ทราบถึงอายแุ ละประวตั คิ วามเป็นมา ของหินบริเวณน้นั 2.2 การสารวจทางฟิสิกส์ ก่อนท่จี ะทาการเจาะสาเร็จ จาเป็นตอ้ งสารวจเพอ่ื หาโครงสร้างของช้นั หินซ่ึงอยใู่ ตพ้ ้นื ผิวโลกและ โครงสรา้ งของหินใหท้ ราบแน่นอนก่อนโดยอาศยั วธิ ีการตา่ งๆ ทางธรณีฟิสิกส์ 2.2.1 วธิ ีการวดั สนามแม่เหลก็ 2.2.2 วธิ ีการวดั ความสน่ั สะเทอื น 2.2.3 วธิ ีการวดั แรงดึงดูดของโลก

3.การขดุ เจาะปิ โตรเลียม โดยปกติ ปิ โตรเลียมและน้าซ่ึงสะสมตวั อยภู่ ายใตพ้ ้นื ดินจะมีความกดดนั อยแู่ ลว้ ในตวั ท้งั น้ีเพราะมีช้นั ของหินเน้ือแน่นปิ ดทบั กดอยู่ ดงั น้นั การนาน้ามนั ดิบและกา๊ ซธรรมชาตขิ ้นึ จากแหล่งกกั เกบ็ ส่วนมากจะอาศยั แรงดนั ดงั กล่าวดนั ใหน้ ้ามนั ดิบและกา๊ ซธรรมชาติข้ึนสูงจากพ้นื ดินไดถ้ ึง 50 เปอร์เซ็นต์ ซ่ึงเป็นการผลิต ปิ โตรเลียมโดยใชท้ อ่ ขดุ เจาะหลายทอ่ จากฐานผลิตเดียวกนั 4.การกลนั่ ปิ โตรเลียม แผนภาพแสดงถึงการกา๊ ซธรรมชาตติ า่ งๆ



5.โครงสร้างน้ามนั ดิบ โครงสรา้ งของน้ามนั ดิบ น้ามนั ปิ โตรเลียมหรือน้ามนั ดิบทใ่ี ชเ้ ป็นหลกั ในการผลิตน้ามนั แกส๊ โซลีน แบง่ ออกเป็ นกลุ่มใหญ่ คือ