เรื่อง การเขียนแบบน็อต

เรื่อง การเขียนแบบน็อต

รหัสวิชา 20111-2002 เขยี นแบบงานซ่อมบำรุง
(Maintenance Drawing Work)

บรรยายโดย ครูกนกวรรณ ทองทวี

การเขียนสลักเกลยี วหรอื นอ็ ต

ในการจบั ยดึ ชน้ิ งาน ซงึ่ การจับยดึ ช้ินงานนน้ั มหี ลาย
แบบด้วยกนั แต่เราจะเนน้ เฉพาะการจับยึดชิน้ งานท่ใี ช้สลัก
เกลยี ว (bolt) และแปน้ เกลียว (nut) พรอ้ มทงั้ จะได้เรยี นรู้
คาํ ศพั ท์ที่เกยี่ วข้องกบั เกลยี วและโครงสรา้ งของเกลียว
หลักการในการวาดชน้ิ ส่วนสาํ หรบั การจบั ยึด การบอกขนาด
รวมถึงการใช้งานสลักเกลยี วและแป้นเกลยี วอย่างถูกตอ้ ง
เหมาะสม

การเขยี นสลักเกลยี วหรอื น็อต (ต่อ)

การจับยดึ ชนิ้ งานรปู แบบตา่ ง ๆ แบ่งลักษณะการจบั ยดึ ได้
2 แบบใหญ่ ๆ คอื การจบั ยดึ แบบถาวร และการจับยดึ แบบ
ช่ัวคราว สาํ หรบั ตวั อยา่ งการจบั ยึดแบบถาวรนน้ั ได้แก่ การเช่ือม
การจับยดึ ดว้ ยกาว หรือการใช้ rivet แสดงดงั ภาพ

การจับยดึ ชิ้นงานแบบถาวร ทมี่ า : Niphon Wansophark(2007)

การเขียนสลกั เกลียวหรอื น็อต (ตอ่ )

สว่ นการจับยึดแบบชั่วคราวก็ยังสามารถแบง่ ยอ่ ย
ออกไปไดอ้ ีก 2 แบบ คอื การจับยดึ ท่ีใช้เกลยี ว ซ่ึงประกอบไป
ด้วย bolt, nut, stud และ screw สว่ นอีกรปู แบบหน่ึงคอื การ
จับยึดที่ไม่ใชเ้ กลยี ว ซ่ึงไดแ้ ก่ key, pin

การจับยดึ ช้นิ งานแบบช่ัวคราว ทม่ี า : Niphon Wansophark(2007)

คำศพั ท์ทเ่ี ก่ยี วกบั เกลยี ว

• เกลียวนอก (external thread) หรือบางครั้งเรยี กว่า เกลยี วตวั
ผู้จะมีลักษณะเปน็ เกลียวทอี่ ยูบ่ นผวิ นอกของทรงกระบอก

• เกลยี วใน (internal thread) หรอื บางครง้ั เรียกวา่ เกลียวตวั
เมีย จะมีลักษณะเป็นเกลยี วทอี่ ยบู่ นผวิ ภายในของรู

คำศัพท์ท่เี กี่ยวกบั เกลยี ว (ต่อ)

• เกลียวขวา (right-hand thread) คอื เกลียวทถี่ ้าถกู หมนุ ใน
ทศิ ทางตามเข็มนาฬิกาแลว้ จะเปน็ การขนั เกลียวให้แนน่ เกลียว
ชนดิ นี้จะพบเห็นได้บ่อยท่ีสดุ ในชีวิตประจาํ วนั เพราะทุกครัง้ ท่ี
เราตอ้ งการจะขันสกรใู ห้แน่น เราก็จะบดิ มนั ใน ทิศทางตามเขม็
นาฬิกาเสมอ

คำศัพท์ที่เก่ยี วกบั เกลียว (ตอ่ )

• เกลยี วซ้าย (left-hand thread) คือเกลยี วทถี่ ้าถูกหมุนใน
ทศิ ทางทวนเขม็ นาฬิกาแล้วจะเป็นการขนั เกลียวให้แน่น เกลยี ว
ชนดิ นี้จะพบเห็นได้ไมบ่ ่อยนัก อปุ กรณท์ พี่ บวา่ มีเกลียวซ้ายอยู่
คือ turnbuckle อุปกรณ์ชนิดนจ้ี ะมี ท้งั เกลยี วซ้ายและเกลยี ว
ขวาอยู่ในตัวเอง ดังนนั้ เมือ่ จบั สว่ นตรงกลางหมนุ แล้ว การหมุน
นัน้ จะทาํ ให้เกิดการหมนุ ตามเข็มกับเกลียวด้านหน่ึง และหมนุ
ทวนเข็มกับเกลียวอีกดา้ น หน่ึงเสมอ ซงึ่ จะทาํ ให้เกลียวทั้งสอง
ด้านนั้นเคลอื่ นทเ่ี ขา้ หากนั หรือออกจากกนั ได้

คำศัพทท์ ีเ่ กยี่ วกบั เกลยี ว (ตอ่ )

• ยอดเกลียว (crest) คือสว่ นท่ีเปน็ ขอบสงู สุดของเกลียว
• ฐานเกลยี ว (root) คือส่วนทีต่ ่ำสุดของเกลียวเมื่อเกลียวน้ันอยู่บน

ผิวทรงกระบอก
• มุมของเกลียว (thread angle) มุมระหวา่ งผวิ ของเกลียวทอี่ ยู่

ตดิ กนั ประกอบด้วยเกลียวนอกและเกลียวใน
• Major diameter คือขนาดเสน้ ผา่ ศนู ย์กลางที่ใหญท่ ี่สดุ ของเกลียว

ไม่วา่ เกลียวนน้ั จะเปน็ เกลยี วนอกหรอื เกลยี วใน
• Minor diameter คอื ขนาดเส้นผา่ ศนู ย์กลางท่ีเลก็ ทส่ี ุดของเกลยี ว

ไม่ว่าเกลยี วนนั้ จะเปน็ เกลียวนอกหรอื เกลยี วใน

คำศพั ท์ท่เี ก่ยี วกบั เกลียว (ตอ่ )

คำศัพท์ทเ่ี กีย่ วกับเกลียว (ตอ่ )

• Pitch คือระยะระหว่างยอดเกลียวไปยังยอดเกลียวถดั ไป

คำศพั ทท์ ่ีเกยี่ วกบั เกลยี ว (ตอ่ )

• Lead คือระยะที่เกลียวเคล่ือนทค่ี รบ 1 รอบเกลยี วจะ
เคล่ือนทีไ่ ปได้เปน็ ระยะเทา่ กบั หน่งึ ยอดเกลียวแต่ในกรณีท่ี
เกลยี วมี Lead เปน็ 3 เท่าของระยะ pitch เม่อื หมุนเกลียว
ครบ 1 รอบ เกลียวจะเคลือ่ นทีไ่ ปได้ 3 ยอดเกลยี ว

การบอกขนาดเกลยี ว

• การบอกขนาดเกลยี ว จะใช้เส้น leader line และ local
note เพอื่ บอกชนดิ ของ เกลียว ขนาดของเกลียว และ
ระยะ pitch ส่วนความยาวของเกลยี วกบ็ อกขนาดโดยใช้
เส้น extension line และเส้นdimension line ตัวเลขหลัง
ตัวอักษร M ก็คอื ขนาด major diameter ส่วนตวั เลขหลงั
เครือ่ งหมายคณู จะแสดงคา่ ของ pitch ซง่ึ โดยปกติแล้วจะ
แสดงค่าของ pitch ในกรณีทเี่ ป็นเกลยี วชนดิ ละเอียด
เทา่ น้นั แตถ่ า้ เป็นเกลียวชนิดหยาบ กจ็ ะไมบ่ อกค่า pitch
มาแตส่ ามารถเปดิ ตารางหาค่า pitch ได้

การเขยี นภาพสลักเกลยี วและแปน้ เกลยี ว
(bolt and nut)

• การเขยี นภาพสลักเกลยี วและแป้นเกลียว (bolt and nut)
เรามกั จะเรียกสลักเกลยี วและแปน้ เกลยี วรวม ๆ ว่า “นอ็ ต”
ซ่ึงจรงิ ๆ แล้วสลักเกลยี วหรอื ทภ่ี าษาอังกฤษเรียกว่า bolt
นนั้ จะเปน็ ชน้ิ สว่ นท่ีมีลักษณะเป็นทรงกระบอก โดยทผ่ี วิ
ทรงกระบอกนนั้ มเี กลยี วอยแู่ ละมสี ่วนที่เป็นหวั ด้วย และ
รปู รา่ งของหวั ทพ่ี บบอ่ ยท่ีสุดกจ็ ะเปน็ หวั หกเหลยี่ ม สว่ นแปน้
เกลียวหรอื nut นัน้ จะมลี กั ษณะคล้ายกับหัวหกเหลี่ยมของ
bolt แต่บรเิ วณตรงกลางจะเจาะรูและทําเกลียวใน

การเขยี นภาพสลักเกลียวและแปน้ เกลยี ว
(bolt and nut) (ต่อ)

ตารางแสดงขนาดของสลกั เกลยี ว

ตารางแสดงขนาดของแปน้ เกลยี ว

ขนั้ ตอนการเขียนสลักเกลยี ว

1. เขียนเส้นรา่ งแสดงแกนของสลกั เกลยี ว จากนั้นใชจ้ ดุ บน
เส้นแกนนสี้ ร้างวงกลม ขนาดเส้นผา่ ศูนย์กลางเท่ากบั B

ขนั้ ตอนการเขียนสลักเกลียว (ตอ่ )

2. สรา้ งรูปหกเหล่ยี มด้านเท่าท่ลี อ้ มรอบวงกลมในข้นั ตอนท่ี 1

ข้นั ตอนการเขียนสลักเกลียว (ตอ่ )

3. จากรปู หกเหลยี่ มทส่ี ร้าง ให้ลากเส้นจากมมุ ของหก
เหล่ียมทงั้ หมด 4 มุม และ ลากเส้นจากขอบของวงกลม
ทง้ั สองดา้ นออกมาอกี 2 เสน้ ดงั แสดงในรปู จากน้ัน
ลากเส้นดิง่ หนงึ่ เส้น (ตําแหน่งใดก็ได้) เพอ่ื กําหนดให้เปน็
จุดเร่ิมตน้ ของการวาดหวั สลักเกลยี ว

ขั้นตอนการเขียนสลกั เกลยี ว (ต่อ)

4. จากเสน้ ดง่ิ ที่ลากในข้ันตอนท่ี 3 ให้ลากเส้นดงิ่ อีกเสน้ โดยมี
ระยะหา่ งจากเส้นแรกเป็นระยะเทา่ กบั H

ขนั้ ตอนการเขียนสลักเกลียว (ต่อ)

5. ลากเสน้ เฉียงทาํ มมุ 30 องศากบั เส้นด่งิ ทีล่ ากใน
ข้ันตอนที่ 3 โดยใหล้ ากจากจุดตดั ระหวา่ งเส้นท่ลี ากจาก
ขอบวงกลมกับเสน้ ดิ่งนดี้ งั แสดงในรูป

ข้ันตอนการเขียนสลักเกลยี ว (ตอ่ )

6. ใชจ้ ุดตัดระหวา่ งเส้นดิง่ ในขนั้ ตอนท่ี 3 กบั เสน้ แกนเป็นจุด
ศูนยก์ ลาง เขยี นส่วนโค้งรัศมีเท่ากับ B/2 ใหต้ ัดเสน้ แกนอกี ครง้ั
ใชจ้ ุดตัดท่ีไดเ้ ป็นจุด ศนู ยก์ ลางเขียนส่วนโคง้ รัศมี B/2 ใหต้ ัดเสน้
แกนและตดั สว่ นโคง้ แรกท่ีวาด

ขัน้ ตอนการเขยี นสลักเกลยี ว (ต่อ)

7. ใช้จดุ ตัดของส่วนโคง้ ท่ีไดเ้ ปน็ จุดศูนย์กลาง เพ่ือเขยี นสว่ นโคง้
3 เสน้ โดยที่สว่ นโคง้ ใหญต่ รงกลางจะเร่ิมเขยี นและสน้ิ สุด
ระหวา่ งเส้นท่ลี ากมาจากมมุ ของหกเหลยี่ ม สว่ นโคง้ เลก็ ทง้ั สอง
ขา้ งให้ลากจากเสน้ ท่ีลาก จากมมุ หกเหลี่ยมจนกระทั่งสัมผนั กับ
เส้นเฉียง 30 องศา

ข้ันตอนการเขยี นสลกั เกลียว (ตอ่ )

8. ลากเส้นเฉยี งทํามมุ 30 องศาต่อจากเสน้ โค้งเลก็ ทงั้ สองดา้ นให้
ไปส้นิ สดุ ทเี่ ส้นท่ีลากมาจากมมุ ของหกเหล่ียม จากนน้ั ลากเส้นตรง
จากปลายของสว่ นโค้งไปตามตามแนวเส้นที่ลากมาจากมุมของหก
เหลี่ยมทัง้ 4 เส้น โดยลากไปใหส้ ้นิ สุดท่ีเสน้ ดิง่ ท่ลี ากใน ขั้นตอนที่ 4

ขัน้ ตอนการเขยี นสลกั เกลยี ว (ต่อ)

9. ลากเสน้ ด่งิ 2 เสน้ เพือ่ ปิดส่วนหวั ของสลักเกลียวเส้นดง่ิ
แรกใหล้ ากจากจดุ ที่ 1 ไปยงั จุดท่ี 2 ดงั แสดงในรูป สว่ นเสน้
ด่งิ เส้นที่สองใหล้ ากทบั เส้นด่ิงท่ีร่างไว้ในข้นั ตอนที่ 4

ขน้ั ตอนการเขียนสลักเกลียว (ตอ่ )

10. การเขยี นสว่ นลาํ ตวั ของสลักเกลียวจะเรม่ิ จากการลากเส้นด่งิ
ทีม่ ีระยะหา่ งจากปลายของส่วนหัว (ฝง่ั ท่ไี มม่ ีสว่ นโค้ง) เป็น
ระยะทางเทา่ กบั ความยาวของส่วนลําตัวตามที่ต้องการ

ข้นั ตอนการเขยี นสลักเกลียว (ต่อ)

11. จากเสน้ ด่ิงในขั้นตอนท่ี 10 ใหว้ ดั ระยะยอ้ นกับมาทางด้าน
หัวของสลักเกลียวเปน็ ระยะเทา่ กบั ระยะของเกลียวทต่ี อ้ งการ
แลว้ ลากเส้นด่ิง

ขนั้ ตอนการเขยี นสลกั เกลียว (ตอ่ )

12. ลากเสน้ ขนาน 1 คู่ โดยระยะระหว่างเสน้ ขนานมคี ่า
เท่ากบั major diameter ของเกลยี ว

ข้นั ตอนการเขียนสลกั เกลยี ว (ตอ่ )

13. ลากเส้นขนานอกี 1 คู่ โดยให้มีระยะหา่ งระหวา่ งเส้นเทา่ กับ
minor diameter จากน้นั ทาํ chamferมมุ 45 ทปี่ ลายเกลยี ว
แล้วลากเส้นเฉียงทำมมุ 30 องศากับแกน ท่แี นวสน้ิ สุดของ
เกลียว เพอ่ื แสดงส่วนท่ีเปน็ thread runout

ขั้นตอนการเขยี นสลกั เกลยี ว (ต่อ)

14. ลากเสน้ เพอ่ื สร้างสว่ นที่ลําตวั ของสลักเกลยี ว และ
ส่วนที่เปน็ เกลยี ว

ขน้ั ตอนการเขยี นสลักเกลียว (ตอ่ )

15. ถ้าตอ้ งการแสดงภาพด้านข้างของสลักเกลยี ว กใ็ หเ้ ขยี นรปู
หกเหล่ยี มและวงกลมทีบ่ รรจอุ ย่ภู ายในหกเหลี่ยมน้นั ด้วยเสน้
เขม้ ดังแสดงในรูป