พิพิธภัณฑ์พระตำหนักดาราภิรมย์

พพิ ธิ ภณั ฑพ์ ระตำหนกั ดำรำภริ มย์
จฬุ ำลงกรณม์ หำวทิ ยำลยั

อำเภอแมร่ มิ จงั หวดั เชยี งใหม่

พพิ ธิ ภณั ฑพ์ ระตำหนกั ดำรำภริ มย์

พระตำหนักดำรำภิรมย์ ต้ังข้ึนหลังจำกที่พระบำทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ำเจ้ำอยู่หัว
พระรำชทำนพระบรมรำชำนุญำตให้พระรำชชำยำเจ้ำดำรำรัศมีทรงย้ำยกลับมำประทับ
ที่เชียงใหม่หลังจำกท่ีพระบำทสมเด็จพระจลุ จอมเกลำ้ เจ้ำอยหู่ ัวเสดจ็ สวรรคต เจำ้ ดำรำรศั มีทรง
ใช้พระตำหนกั หลังนปี้ ฏบิ ตั พิ ระกรณยี กจิ อนั เปน็ คณุ ปู กำรทั้งดำ้ นกำรเกษตร และศิลปวฒั นธรรม
อำทิ ทรงทำนุบำรุงพระพุทธศำสนำ ทรงฟ้ืนฟูศิลปหัตถกรรมล้ำนนำให้เป็นท่ีเชิดหน้ำชูตำของ
ชำวเหนือ ทรงสร้ำงสวนทดลองกำรเกษตรช่ือ “สวนเจ้ำสบำย” เน่ืองจำกทรงสนพระทัย
ในกำรเกษตรและทรงหวังที่จะช่วยกำรกสิกรรมของภำคเหนือ ทรงทดลองปลูกดอกกุหลำบ
พนั ธใ์ุ หม่ ๆ ท่ีทรงไดม้ ำจำกสมำคมกหุ ลำบแห่งองั กฤษทท่ี รงเป็นสมำชกิ และพันธ์ุที่โปรดทส่ี ดุ เป็น
กุหลำบดอกใหญ่สีชมพู กล่ินหอมเย็น จึงทรงต้ังชื่อถวำยเป็นพระบรมรำชำนุสรณ์แด่พระบรม
รำชสวำมีว่ำ “จุฬำลงกรณ์” เจ้ำดำรำรัศมีเป็นเจ้ำจอมที่เป็นท่ีโปรดปรำนของพระบำทสมเด็จ
พระจลุ จอมเกล้ำเจำ้ อยหู่ ัวมำกองค์หน่ึง เพรำะนอกจำกจะทรงมีพระอธั ยำศัยอนั งดงำมแล้วยัง
ทรงเป็นผู้เสริมสร้ำงควำมสัมพันธ์อันดีระหว่ำงพระบรมรำชวงศ์จักรีกับดินแดนล้ำนนำ
ซึ่งทำให้สถำนกำรณ์ทำงกำรเมืองแปรเปล่ียนไปในทำงท่ีดี ยังประโยชน์แก่อำณำจักรสยำมเป็น
อยำ่ งยงิ่

พระรำชชำยำเจ้ำดำรำรศั มี ได้ทรงทำพินัยกรรมประธำนท่ีดินบริเวณพระตำหนักดำรำ

ภิรมย์เป็นมรดกแก่ทำยำท ซ่ึงจุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัยได้ซื้อท่ีดินดังกล่ำวต่อจำกทำยำท

และมกี ำรโอนมอบกรรมสิทธอิ์ ยำ่ งถูกตอ้ งในเวลำตอ่ มำ พระตำหนกั ดำรำภริ มยใ์ นพระรำชชำยำ

เจ้ำดำรำรัศมีเป็นมรดกล้ำค่ำของแผ่นดินที่จุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัย ได้รับเกียรติให้เป็นผู้สืบ

ทอดและพิทักษ์รักษำ ด้วยตระหนักในภำระหน้ำที่อันย่ิงใหญ่น้ีเอง จุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัย

จึงไดท้ ำกำรบูรณะพระตำหนักขึน้ ใหม่ให้สมบูรณ์งดงำมใกล้เคียงสภำพเดมิ เม่ือกำลก่อน และจดั

แสดงเป็นพิพิธภัณฑ์ โดยมีวตั ถุประสงค์ท่ีจะเชื่อมโยงเรอื่ งรำวต่ำง ๆ ระหว่ำงบรรพชนในอดีต

กับอนุชนรุ่นหลังเพ่ือให้ได้ทรำบถึงพระปรีชำสำมำรถ และพระกรุณำธิคุณของพระรำชชำยำ

เจ้ำดำรำรัศมี ขัตติยนำรีผู้ทรงอุทิศพระองค์ตลอดพระชนม์ชีพเพื่อควำมวฒั นำสถำพรแห่งดนิ

ลำนนำ นอกจำกนี้พระตำหนักดำรำภิรมย์ยังเป็นพระตำหนักที่ประทับสุดท้ำยท่ีพระรำชชำยำ

เจำ้ ดำรำรศั มที รงรกั และผูกพนั อยำ่ งยง่ิ

จุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัยเห็นว่ำ พระตำหนักดำรำภิรมย์อยู่ในสภำพทรุดโทรม

แตส่ ภำพอำคำรยงั มีควำมมัน่ คงแขง็ แรง มีรปู แบบอำคำรท่ีชดั เจน อำจใชเ้ ป็นกรณีศึกษำอำคำร

ท่ีได้รับอิทธิพลสถำปัตยกรรมตะวันตกในประเทศไทย กำรบูรณะใช้แนวทำงอนุรักษ์ และ

เตรียมกำรจัดตั้งพิพิธภัณฑ์อย่ำงต่อเน่ืองตั้งแต่เดือนตุลำคม พ.ศ. ด้วยกำรรักษำ

ส่วนประกอบอำคำร และรวบรวมส่ิงของเคร่อื งใช้อนั เกี่ยวเน่ืองกับพระรำชชำยำเจ้ำดำรำรัศมี

และพระกรณียกิจต่ำง ๆ ของพระองค์ท่ำน โดยได้รับควำมร่วมมืออย่ำงดียิ่ง จำกกลุ่มเจ้ำนำย

ฝ่ำยเหนือ พ่อค้ำ และประชำชนชำวเชียงใหม่ในกำรร่วมกันบริจำคและเสำะหำส่ิงของเครื่องใช้

เพ่ือจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์โดยสมเด็จพระเจ้ำพี่นำงเธอ เจ้ำฟ้ำกัลยำณิวัฒนำ กรมหลวง

นรำธิวำสรำชนครนิ ทร์ ทรงพระกรณุ ำโปรดเกลำ้ ฯ เสดจ็ เปิดพิพิธภัณฑ์พระตำหนกั ดำรำภริ มย์

เมื่อวนั ที่ ธันวำคม พ.ศ. และเปิดให้ประชำชนท่ัวไปเข้ำชมตั้งแต่น้ันเป็นต้นมำ นอกจำก

อำคำรพระตำหนักดำรำภิรมย์แล้ว จุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัยยังได้จัดสร้ำงอำคำรรัศมีทัศนำ
เพื่อเป็นห้องจัดแสดงนิทรรศกำรอันเกี่ยวเนื่องกับพระรำชชำยำเจ้ำดำรำรัศมี และงำน
ศิลปวัฒนธรรมล้ำนนำหมุนเวียนทุก ๆ เดือนรวมท้ังดำเนินโครงกำรฝึกอบรมงำนทำง
วัฒนธรรมล้ำนนำต่ำง ๆ เช่น ดนตรีพื้นเมือง ช่ำงฟ้อน กำรตัดตุง และทำโคมแก่นักเรียน
นักศึกษำ และชุมชนโดยรอบพระตำหนกั ดำรำภิรมย์ เพ่ือเผยแพร่พระเกียรติคุณและสบื สำนงำน
ศลิ ปวฒั นธรรมลำ้ นนำให้คงอยสู่ ืบไป

ประวตั พิ ระรำชชำยำเจำ้ ดำรำรศั มี

เจำ้ ดำรำรศั มปี ระสตู เิ ม่อื วนั องั คำรท่ี สิงหำคม พ.ศ. ณ คมุ้ หลวง กลำงนคร

เชียงใหม่ เป็นพระธิดำในพระเจ้ำอินทวิชยำนนท์ เจ้ำผู้ครองนครเชียงใหม่ ทรงได้รับกำรศึกษำ

จำกพระชนกชนนีในเร่ืองอักษรไทยเหนือและใต้เช่นเดียวกับกุล บุตรกุลธิดำในสมัยนั้น

เม่ือเจ้ำดำรำรัศมีทรงเจริญพระชันษำได้ ปี พระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว

ทรงพระกรุณำโปรดเกล้ำให้พระเจ้ำอินทวิชยำนนท์จัดพิธีโสกันต์ พร้อมกับพระรำชทำน

เครอื่ งโสกันต์ระดับเจำ้ ฟ้ำให้เจำ้ ดำรำรัศมีทรงในพิธีอีกด้วย เม่ือเจ้ำดำรำรศั มี ได้ตำมเสด็จพระ

บิดำซึ่งเสด็จมำร่วมงำนพระรำชพิธีลงสรงและเฉลิมพระนำมสมเด็จพระบรมโอรสำธิรำช

เจ้ำฟ้ำมหำวชิรณุ หิศสยำมมกุฎรำชกุมำรพระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจำ้ อยู่หัวโปรดเกล้ำฯ

ให้เจ้ำดำรำรัศมีถวำยตัวเข้ำรับรำชกำรฝ่ำยในในฐำนะเจ้ำจอม เมื่อวันท่ี กุมภำพันธ์

พ.ศ. เจำ้ ดำรำรศั มี มีพระรำชธดิ ำพระนำมวำ่ พระเจำ้ ลกู เธอพระองค์เจำ้ วมิ ลนำคนพสี ี

แต่ทรงเจริญพระชันษำเพียง ปีเศษ ก็ส้ินพระชนม์ เมื่อพระเจ้ำอินทวิชยำนนท์พระบิดำ

ถึ ง แ ก่ พิ ร ำ ลั ย เ จ้ ำ ด ำ ร ำ รั ศ มี จึ ง ท ร ง ก ร ำ บ บั ง ค ม ทู ล พ ร ะ ก รุ ณ ำ ข อ พ ร ะ ร ำ ช ท ำ น พ ร ะ บ ร ม

รำชำนุญำตเสด็จข้ึนไปเย่ียมนครเชียงใหม่ เนื่องจำกได้เสด็จประทับที่กรุงเทพฯ เป็นเวลำถึง

ปี พระบำทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัวได้พระรำชทำนพระบรมรำชำนุญำต อกี ท้ังยัง

โปรดเกล้ำฯ จัดงำนพระรำชพิธีสถำปนำพระอิสริยยศเจ้ำดำรำรัศมีจำกเจ้ำจอมมำรดำขึ้นเป็น

พระรำชชำยำเจ้ำดำรำรัศมี แต่หลังจำกที่พระรำชชำยำกลับจำกเชียงใหม่ได้เพียง เดือน

ก็ต้องทรงประสบควำมเศร้ำโศกอันยิ่งใหญ่เนื่องจำกพระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำ

เสด็จสวรรคตเมื่อวนั ที่ ตุลำคม พ.ศ. เมื่อพระบำทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ำเจ้ำอยหู่ ัว

เถลิงถวัลยรำชสมบัติสืบต่อมำ พระรำชชำยำฯ ยังคงประทับ ณ พระตำหนักสวนฝร่ังกังไส

พระรำชวังดุสิตกระท่ัง ปี พ.ศ. จึงได้ขอพระรำชทำนพระบรมรำชำนุญำตเสด็จ

กลับนครเชยี งใหม่ พระรำชชำยำฯ ทรงดำรงพระชนม์อย่ำงสงบสุข ณ พระตำหนักดำรำภิรมย์

อยู่หลำยปี จนส้ินพระชนม์ด้วยโรคพระปัปผำสะพิกำร(โรคปอด) เม่ือวันท่ี ธันวำคม
พ.ศ. ณ คุ้มรินแก้ว รวมสิริพระชันสำได้ ปี พระบำทสมเด็จพระปกเกล้ำเจ้ำอยู่หัว

ทรงพระกรุณำโปรดเกล้ำให้จัดงำนพระศพเป็นงำนพิธีหลวง พระอัฐิวันหนึ่งบรรจุไว้ท่ีพระกู่

วดั สวนดอก จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งทรงสร้ำงขึ้นด้วยพระองค์เอง อีกส่วนหน่ึงอันเชิญไปบรรจุไว้

ณ สสุ ำนหลวงวดั รำชบพธิ สถิตมหำสีมำรำม

หอ้ งตำ่ ง ๆ ในพระตำหนกั ดำรำภริ มย์

ชนั้ บน . โถงทำงเดนิ จดั แสดงนทิ รรศกำรเกยี่ วกบั พระประวตั ิ พระตำหนักท่ปี ระทับในพระรำชยำ
เจำ้ ดำรำรศั มี

. ห้องรับแขก จัดแสดงของถวำยอันเกี่ยวเนื่องกับพระรำชชำยำเจ้ำดำรำรัศมี และเครื่อง
เรอื นรว่ มสมัย

. ห้องบรรทม จดั แสดงของถวำยอนั เกี่ยวเนือ่ งกับพระรำชชำยำเจ้ำดำรำรศั มีและเครอ่ื ง
เรอื นรว่ มสมัย

. ห้องพักผ่อนพระอิริยำบถ จัดแสดงจำนชำม เครื่องเสวย ของใช้ส่วนพระองค์ และ
เครอ่ื งดนตรี

. หอ้ งรำชวงศ์ จดั แสดงนทิ รรศกำรเกย่ี วกบั รำชวงศใ์ นสำยสกลุ เจำ้ หลวงเชยี งใหม่
. ห้องจัดแสดงฉลองพระองค์ ผ้ำทอที่พระรำชชำยำฯ ทรงออกแบบลวดลำยและ
ส่งเสริมกำรทอชุดกำรแสดงที่พระรำชชำยำฯ ได้ทรงฟื้นฟูและดัดแปลงศิลปะภำคกลำงให้เข้ำ
กบั ศลิ ปะภำคเหนือ
. หอ้ งสรง
ชั้นล่ำงจดั แสดงเครือ่ งมือเกษตรที่ใช้ในกำรทดลองกำรเกษตรแผนใหม่ ในสวนเจ้ำสบำย
นอกจำกนัน้ ยงั มเี ครอ่ื งทอผำ้ ซง่ึ ใชท้ อผ้ำสำหรบั พระรำชชำยำฯ โดยเฉพำะ

วนั -เวลำ เปดิ พพิ ธิ ภณั ฑใ์ หเ้ ข้ำชม น.
วนั องั คำร-วนั อำทติ ย์ เวลำ

(วนั จนั ทรป์ ดิ ทำกำร)

อตั รำคำ่ เขำ้ ชมพพิ ธิ ภณั ฑ์
รำคำ บำท

พระสงฆ/์ นกั เรยี นในเครอื่ งแบบ ฟรี

พพิ ธิ ภณั ฑพ์ ระตำหนกั ดำรำภริ มย์
จฬุ ำลงกรณม์ หำวทิ ยำลยั

อำเภอแมร่ มิ จงั หวดั เชยี งใหม่
โทรศพั ท์
โทรสำร