รำบายศรีสู่ขวัญ

บายศรีสูขวัญ

ประวัติความเปนมา

การแสดงชดุ รําบายศรสี ขู วญั และหลังจากนน้ั ไดม ีการจัดทาํ ชดุ
เปนการแสดงของภาคอสี าน ซึ่งใชใ นพธิ ี รําบายศรีขึ้นเพือ่ ใหค นตางถนิ่ ได
บายศรีสูขวัญหรอื เชิญขวัญในการตอ นรับแขก เขา ใจเพราะมคี ํารอ งทเ่ี ปนภาษา
เมืองหรือแขกสําคัญๆ ชาวอีสานจะมกี ารจัด ทเ่ี ขาใจงาย เน้ือรองแตง โดย
ตอนรบั โดยจดั พธิ บี ายศรสี ูขวัญเพอื่ เปน สิริ
มงคลโดยมี "พานบายศร"ี หรอื ที่เรยี กวา "พา อาจารยด าํ เกงิ ไกรสรสกุล
ขวัญ" การจดั พาขวญั นีป้ กตติ อ งจัดดวย ซงึ่ ปจ จบุ นั ก็ยังนบั ไดวาเปนที่
พานทองเหลอื ง หรอื ขันสัมฤทธห์ิ ลายใบ
ซอ นๆกัน ซง่ึ มตี งั้ แต 1 ชัน้ ถึง 9 ชน้ั มี นยิ มใชก นั อยู
ใบตองจดั เปน กรวยเขาชอ ประดบั ดอกไมสดดู แตเนื้อรองอาจจะผิดเพ้ยี นจาก
สวยงาม มีดายสายสญิ จนส าํ หรับผกู ขอมอื
ซง่ึ จะใหผ ูเฒา หรือผทู รงคุณวุฒิ วยั วฒุ ิ เพอื่ เดิมไปบา ง
ความเปนสิริมงคลและยงั มพี ราหมณผทู าํ พิธี
เรยี กขวัญ

รูปแบบ และลกั ษณะการแสดง

ประเพณบี ายศรีสูข วัญ เขาใจวา ไดม าจากภาค
กลาง แตฟ อ นบายศรนี ั้น ชาวพ้นื เมอื งคิดทา ราํ ข้นึ
เอง เพราะถา เปนของลาวจะมกี ารเลน เซิ้งรับในพิธี
บายศรี เมอื่ มีแขกเมอื งหรือแขกเกียรติยศมาจึงจัด
ตอ นรบั ข้ึนมีพธิ บี ายศรีเชญิ ขวญั โดยนําใบตองมา
เย็บเปน บายศรอี ยา งสวยงาม ประดับดว ยดอกไม
และเครือ่ งหอม มีอาหารจดั ทาํ พิเศษสาํ หรบั เชิญ
ขวญั มดี า ยสายสิญจนสําหรับผขู อมอื ผูก ระทําคอื
ผเู ฒาหรอื ผูทรงคณุ วุฒิ วยั วุฒิ ท่เี ขา ใจพธิ ที ําการ
เชญิ ขวญั และผขู อ มือแขกเมือง หลักจากนน้ั กจ็ ะมี
การฟอนบายศรีและมีเลีย้ งกันตามประเพณ ทารํา
ตา งๆเดมิ เปน ของภาคเหนอื ตอมาก็ดัดแปลงขึ้น
เรือ่ ยๆ มีทา ของไทยภาคกลางปนอยู แตยงั ออน
ชอ ยและสวยงามตามแบบลีลาของฟอนภาคเหนอื

เครือ่ งดนตรที ใี่ ชป ระกอบการแสดง

ใชว งดนตรีพื้นบาน วงโปงลาง มีเครอื่ ง
ดนตรดี ังนี้ โปงลาง กลองยาว กลอง

ใหญ ไหซอง พิณ เบส แคน
โหวด ฉาบเลก็ ฉาบใหญ เกราะ

เคร่ืองแตง กาย

ผแู สดงเปนหญิงลว นสวมเสอื้ คอต้ังแขน
ยาวจรดขอมือ หม สไบขิด และนงุ ผาซน่ิ
คลุมเขา ผมเกลา มวยตดิ ดอกไม ดา นซาย
สวมเครื่องประดบั เงินตกแตง ใหสวยงาม

บทรอ งเพลงบายศรีสขู วญั

มาเถิดเยอ มาเยอขวญั เอย มาเยอ ขวญั เอย
หมูชาวเมอื งมาเบ้ืองขวานง่ั สายราย เบือ้ งซา ยน่งั เปน แถว
ยอพาขวญั ไมจนั ทรเพลิดแพรว ขวัญมาแลว มาสูค งิ กลม

เกศเจา หอมลอยลมทเั เออื้ งชวนชมเก็บเอาไวบ ชู า
ยามฝนพรา่ํ เจา อยา แข็ง แดดรอนแรงเจาอยาคลา
อยทู ีไ่ หนจงมา รัดดา ยไชยามาคลอ งผาแพรกระเจา
อยาเพลินเผลอ มาเยอขวัญเอย มาเยอขวญั เอย

อยูแ ดนดนิ ใดฤาฟา ฟากใดขอใหม าเฮือนเฮา
เพอื่ นอยา คิดอะไรสูเขา ขออยา เวาขวญั เจาจะตรม
หมอกนา้ํ คา งพรางพรมขวัญอยา เพลินชมปาเขาลําเนาไพร
เชญิ ไหลทาประทินกลิน่ หอมมา ดมพยอมใหช ื่นใจ
เหลา ขา นอ ยแตง ไวรอยพวงมาลยั จะคลอ งใหสวยรวย

ผถู า ยทอดทา รํา

นายนฐั พล ชมช่นื
ช่ือเลน โดนทั

เกดิ วันที่ 23 พฤษภาคม 2543
ประวตั กิ ารศึกษา

ระดับอนุบาล โรงเรยี นประชินนสุ สรณ
ระดับประถม โรงเรยี นเทศบาลศรีบุณยานสุ สรณ
ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน โรงเรียนเทศบาลศรีบุณยานสุ สรณ
ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย โรงเรยี นสมุทรสาครวิทยาลยั
ปจจุบนั ศึกษาทม่ี หาวิทยาลัยราชภฏั บา นสมเดจ็ เจา พระยา

การถา ยทอดทารํา

บายศรสี ขู วญั เปน การราํ ท่มี กี ารตอยอดพัฒนามาจากพธิ ี
บายศรีสูขวญั ในการตอนรบั แขกบา นแขกเมอื ง ทช่ี าวภาคตะ
ออกเฉยี งเหนือหรอื ภาคอสี านนั้นไดจัดทําตามวัฒนธรรม
ประเพณดี ง้ั เดมิ ตงั้ แตสมยั โบราณเพอ่ื เปน ศริ มิ งคลแกแขกบาน
แขกเมอื งท่มี าจากตางถนิ่ ทวงทาํ นองคาถาท่เี ปน ภาษาบาลนี ้ัน
ยากแกการเขาใจผูมาเยอื น จึงไดม กี ารประยุกตใ หเกดิ การการ
แสดงชดุ ราํ บายศรีสขู วัญเกิดข้นึ เพือ่ ใหผ ูคนไดเ ขาใจมากยง่ิ ขน้ึ

เพราะมีคาํ รองที่เปน ภาษาทเ่ี ขาใจมากยิง่ ข้นึ