ข้อต่อท่อPVC มีประโยชน์ในงานหลายรูปแบบ
ไม่ว่าจะเป็นเพื่อการประปา เพื่อตกแต่งบ้านและสวน เพื่อการเกษตรต่างๆเช่นการทำสวนทุเรียน หรือเพื่อการเลี้ยงสัตว์น้ำเช่นการทำบ่อปลา
อุปกรณ์ท่อพีวีซีมีมากมายตามการใช้งานที่หลากหลายของท่อพีวีซี ไม่ว่าจะเป็น ข้อต่อตรง ข้องอ หรือ สามทางทีฉาก ที่ใช้เดินระบบประปาทั่วไป ข้อต่อเกลียวใน เกลียวนอก และ สวมสายยาง ที่ใช้ในงานบ้านและสวน หรือ ข้อต่อสี่ทาง สามทางเข้ามุม ที่ใช้ในงาน DIY
ผมได้อธิบายไว้แล้วว่าอุปกรณ์พวกนี้มีความทนทานต่อแรงดันและสารเคมีต่างๆสูง ทำให้เหมาะสำหรับงานเฉพาะทาง เช่นงานท่อประปาแบบฝังดิน หรืองานDIYท่อPVCที่ต้องใช้โครงสร้างที่แข็งแรง
ข้อดีของการใช้อุปกรณ์PVC ก็คือราคาที่ย่อมเยาและความทนทาน ของตัวสินค้า
และอุปกรณ์ที่ได้มาตรฐานจะสามารถทนการรั่วซึมของน้ำและความดันได้ ซึ่งหมายความว่าอุปกรณ์ส่วนมากจะมีอายุการใช้งานหลายสิบปี
ข้อต่อพวกนี้มีน้ำหนักเบาและสามารถจัดเก็บได้ง่าย ต่อให้คุณต่อโครงท่อออกมาแล้วคุณก็สามารถแยกโครงสร้างพวกนี้ออกมาใช้งานได้ใหม่อีกรอบด้วย
หากอิงจากตารางขนาดสินค้าของเราจะเห็นว่า ข้อต่อท่อPVC นั้นมีขนาดหลากหลาย ตั้งแต่ 1/2” (ครึ่งนิ้ว = 4 หุน) ถึง 14” ซึ่งการใช้งานของอุปกรณ์หลากหลายขนาดพวกนี้ก็ไม่เหมือนกันซักทีเดียว
บางครั้งข้อต่อจะมาในทั้งรูปแบบสวมและเกลียวในและนอก ในการเชื่อมอุปกรณ์ท่อPVCนั้นเราสามารถใช้ซีเมนต์กาวเชื่อมอุปกรณ์เข้ากับท่อPVCได้
อย่างไรก็ตามเราควรทำด้วยความระวัดระวังไม่ให้การเชื่อมหลวมเกินไปหรือมีสิ่งสกปรกติดข้างใน
ยกตัวอย่างการใช้งานท่อ และอุปกรณ์พีวีซีรวมกันดังภาพด้านล่างครับ
ข้อต่อข้องอPVCส่วนมากจะหาซื้อได้ที่ร้านขายวัสดุก่อสร้างทั่วไปเช่นในดูโฮม แต่ในบางทีร้านขายอุปกรณ์เกษตรก็มีอุปกรณ์พวกนี้ขายได้ด้วย
แต่อุปกรณ์ท่อพีวีซีมีรูปแบบใดบ้าง และใช้ทำอะไรได้บ้าง?
ชนิดและวิธีใช้อุปกรณ์ข้อต่อPVC
1. ข้อต่อตรง
ข้อต่อตรงเป็นข้อต่ออุปกรณ์สุดพื้นฐานที่ใช้งานได้สารพัดแบบ ไม่ว่าจะเป็นประปา DIY หรือ การเกษตร การใช้งานก็ง่ายๆตามชื่อเลยเพราะข้อต่อตรงมีไว้ใช้ต่อท่อสองเส้นเข้าด้วยกันในทางตรง
ส่วนเรื่องของการต่อเราก็แค่ ‘สวม’ ท่อเข้าไปในข้อต่อที่มีขนาดที่เท่ากันก็ทำได้แล้ว หากต้องการให้ท่อและข้อต่อตรงเชื่อมกันได้แน่นยิ่งขึ้นก็สามารถใช้ซีเมนต์กาวเชื่อมได้
2. ข้องอ45 – ข้องอฉาก
ที่นิยมใช้รองมาจากข้อต่อตรงก็จะเป็นข้องอชนิดต่างๆ ซึ่งข้องอทั่วไปก็จะมีรูปแบบรวมอยู่สองอย่างก็คือ ข้องอ45องศา และข้องอฉาก90องศา
ซึ่งการใช้งานก็ตรงไปตรงมาคือการเชื่อมท่อสองเส้นเข้าด้วยกันแต่ไปในทิศทางองศาที่เราต้องการนั่งเอง
ยกตัวอย่างเช่น การนำข้องอฉาก90องศาและท่อ4เส้นมาประกอบก็สามารถสร้างโครงสร้างท่อPVCแบบสี่เหลี่ยมได้
3. สามตาฉาก
สามตาฉากหรือสามทางฉากเป็นข้อต่อที่นิยมใช้ในหลายงานไม่ว่าจะเป็นการประปาหรือสำหรับการ DIY
ข้อดีของข้อต่อตัวนี้ก็คือเราสามารถใช้เชื่อท่อได้ถึงสามทาง ซึ่งจะใช้ประกอบอะไรได้หลายอย่างไม่ว่าจะเป็นราวตากผ้า คอกเด็ก หรือระบบประปาที่ซับซ้อนก็ได้
ในขณะเดียวกันเราก็ยังสามารถใช้สามตาฉากทำระบบปลูกผักไร้ดิน hydroponics ได้อีกด้วยเพราะข้อต่อตัวนี้เหมาะสำหรับการลำเลียงน้ำไปยังท่อที่ใช้ปลูกผักนั่นเอง
4. ข้องอสามทาง – สามตาสี่ทาง
ข้องอสามทางและสามตาสี่ทางเป็นข้อต่อที่นิยมใช้กันการ DIY ไม่ว่าจะเป็นการสร้างราวตากผ้า คอกกั้นเด็ก หรือรั้วPVCชนิดต่างๆ
สินค้าสองตัวนี้นอกจากจะหาซื้อยากในร้านวัสดุก่อสร้างต่างๆแล้วยังมีแค่ในขนาดเล็กต่ำกว่าหนึ่งนิ้วเท่านั้น โดยรวมแล้วเป็นข้อต่อที่ไม่ค่อยมีการใช้งานในการก่อสร้างหรือประปาที่เป็นระบบใหญ่เท่าไร
ข้อดีของข้องอสามทางและสามตาสี่ทางคือเราสามารถใช้ต่อระบบท่อไปได้ในหลายทิศทาง เราสามารถใช้ท่อPVC จำนวนสามถึงสี่เส้นเพื่อการสร้างงานDIYในรูปแบบสามมิติ
ข้อต่อชนิดคล้ายๆกันที่คนถามหากันเยอะแต่อาจจะหาไม่ค่อยได้ก็คือข้องอห้าทางและหกทางซึ่งเหมาะกับการใช้งานจำพวกโครงสร้างสามมิติใหญ่ๆ
5. สี่ตา (ข้อต่อสี่ทาง กากบาท)
ข้อต่อสี่ตาหรือสี่ทาง เป็นอุปกรณ์ที่เหมาะสำหรับงาน DIY งานเกษตร และงานประปาที่ต้องใช้ต่อท่อไปในหลายทิศทาง
โดยรวมแล้วอุปกรณ์ข้อต่อสี่ตาจะมาในขนาดเล็กเช่น 4หุนหรือ6หุน ซึ่งจะเหมาะสำหรับการการDIY มากกว่า
6. บอลวาล์วสวม บอลวาล์วเกลียว
บอลวาล์วพีวีซีมาในรูปแบบทั้งสวมและเกลียวซึ่งทั้งสองแบบมีไว้ใช้งานที่ต้องใช้การเปิดปิดของน้ำ
ยกตัวอย่างเช่น การเกษตร งานประปา งานบ้านและสวน หรือในอุตสาหกรรมต่างๆเช่นสำหรับสระน้ำ ห้องแลปวิจัย ศูนย์วิจัยต่างๆ สถานที่บำบัดน้ำ หรืออุตสาหกรรมเคมีต่างๆ
หากเทียบกับสินค้าอุปกรณ์PVC ทั่วไปแล้ว บอลวาล์วจะมีราคาที่มากกว่าในระดับหนึ่งแต่หากเทียบกับบอลวาล์วเหล็กแล้ว บอลวาล์วPVCก็เป็นตัวเลือกที่ดีเลยทีเดียว
7. หัวอุด (ฝาครอบ)
หัวอุดเป็นอุปกรณ์ที่ไว้ใช้กับท่อเพื่อปิดระบบน้ำไม่ให้น้ำรั่วหรือไหลออก
ในการทำDIY หลายๆคนก็นิยมใช้ฝาครอบหรือหัวอุดเพื่อปิดท่อเพื่อป้องกันไม่ให้ท่อไปขุดพื้นเป็นรอยหรือกันสิ่งแปลกปลอมเข้ามาภายหลัง
8. ข้อต่อเกลียวใน-ข้องอเกลียวใน-ข้อต่อเกลียวนอก-ข้องอเกลียวนอก
อุปกรณ์เกลียวในอย่างข้อต่อเกลียวในและข้องอเกลียวในต้องใช้ควบคู่ไปกับอุปกรณ์เกลียวนอก
อุปกรณ์เกลียวเหมาะสำหรับงานพวกงานประปาในบ้านและงานสุขภัณฑ์
เช่นต่อก๊อกน้ำประปาหรือต่อสายชำระ การมีเกลียวทำให้น้ำไหลซึมผ่านยากขึ้น แต่เราก็ควรจะใช้เทปพันเกลียวเพื่อเพิ่มความแน่นอนในการอุดร่อง
นอกจากนี้แล้วเรายังสามารถปิดข้อต่อเกลียวได้ด้วยพวกฝาครอบมีเกลียวเช่น ฝาครอบเกลียวในและปลั๊กอุดเกลียวนอกอีกด้วย
9. ข้อต่อ ม.ม.-ข้อต่อ ผ.ผ.-ข้อต่อ ผ.ม.-ข้องอ ม.ม.-ข้องอ ผ.ผ.-ข้องอ ผ.ม.
ข้อต่อ ผ.ม. และข้องอ ผ.ม.คือข้อต่อกับข้องอที่มีทั้งเกลียวในและเกลียวนอกอยู่ในตัว
โดยปกติข้อต่อและข้องอจะต้องต่อกับท่อก่อนถึงจะเชื่อมกับข้อต่อหรืออุปกรณ์ตัวอื่นๆได้
แต่สำหรับข้อต่อเกลียวในและเกลียวนอก เราสามารถเชื่อมข้อต่อและข้องอต่างๆเข้าด้วยกันได้โดยไม่จำเป็นต้องใช้ท่อหลายเส้น ทำให้สินค้าอุปกรณ์มีเกลียวเหมาะสำหรับงานประปาและงานสุขภัณฑ์ต่างๆ
ข้องอ ม.ม. และข้องอ ผ.ผ. คืออุปกรณ์เกลียวในและเกลียวนอกที่เป็นข้องอ90องศา เหมาะสำหรับงานประปาในบ้านและสุขภัณฑ์ต่างๆ
ส่วนต่างที่สำคัญของข้องอ ม.ม. และ ผ.ผ. หากเทียบกับข้อต่อตรงเกลียวในและข้องอเกลียวในก็คือพวกข้อต่อและข้องอเกลียวสองด้านจะเป็นสินค้าเฉพาะทางสำหรับบางระบบเท่านั้น
นอกจากนี้แล้วยังมีข้องอ ผ.ม. ซึ่งเหมาะกับการเชื่อมเกลียวในและเกลียวนอกเข้าด้วยกันอีก
10. สามตาเกลียวใน-สามตาเกลียวนอก
สามตาเกลียวในและสามตาเกลียวนอกเป็นอีกหนึ่งอุปกรณ์ที่นิยมไว้ใช้ต่อท่อเข้ากับอุปกรณ์เกลียวต่างๆชนิดอื่น
ข้อดีของอุปกรณ์ชนิดสามทางก็คือเราสามารถต่อระบบท่อเราได้หลากหลายมากขึ้น
หากเราเลือกใช้อุปกรณ์สุขภัณฑ์จำพวกสามตาเกลียวให้ถูกจังหวะเราก็จะสามารถประหยัดเวลาสร้างระบบท่อน้ำในบ้านและค่าใช้จ่ายในการทำระบบน้ำได้บ้างพอสมควร
11. สามตา ผ.ม.
สามตา ผ.ม. เป็นอุปกรณ์สามตาที่ต่อได้ทั้งเกลียวในและเกลียวนอกซึ่งเหมาะสำหรับงานประปาและงานสุขภัณฑ์เฉพาะทางเป็นอย่างมาก
สามตา ผ.ม. มีหัวเกลียวนอกสองข้างเป็นมุมฉาก 90 องศา แถมยังมีหัวเกลียวในหนึ่งข้างซึ่งจะทำให้เหมาะกับการสวมก๊อกต่างๆอีกด้วย
ข้อต่อสามตา ผ.ม. เป็นข้อต่อเฉพาะทางอย่างมาก หากเราใช้ให้ถูกวิธีก็จะประหยัดเวลาในการทำระบบท่อประปาและประหยัดงบในการเลือกใช้ข้อต่ออีกด้วย
12. ท่อสั้น (ท่อสั้นเกลียวใน-ท่อสั้นเกลียวนอก)
ท่อสั้นคืออุปกรณ์ที่ใช้คู่กับข้อต่อตัวอื่น ยกตัวอย่างเช่นหากเราต้องการที่จะต่อข้อต่อตรงเข้ากับข้อต่อเกลียวใน เราจำเป็นต้องใช้ท่อPVCเพื่อเป็นตัวกลางในการเชื่อมอุปกรณ์ทั้งสองแบบ
ซึ่งแปลว่าเราจะเป็นต้องตัดท่อPVCให้เป็นท่อนเล็กๆเพื่อที่จะแทรกเข้าไประหว่างข้อต่อหรืออุปกรณ์ทั้งสอง ทำให้เสียเวลาในการตัดท่อ
ในทางกลับกันหากเราเลือกที่จะใช้ท่อสั้นเกลียวในหรือท่อสั้นเกลียวนอกแทน เราก็จะลดเวลาและข้ามขั้นตอนไปเป็นการต่อท่อสั้นให้เข้ากับอุปกรณ์ตัวอื่นได้เลย
13. ฝาครอบเกลียวใน-ปลั๊กอุดเกลียวนอก
ฝาครอบเกลียวในและปลั๊กอุดเกลียวนอกก็คืออุปกรณ์ที่มีไว้ปิดพวกข้อต่อข้องอเกลียวในและเกลียวนอกชนิดต่างๆ
อย่างที่ได้อธิบายไป อุปกรณ์เกลียวในและเกลียวนอกเหมาะกับงานประปาและงานสุขภัณฑ์ ซึ่งแปลว่าจะต้องมีการเดินน้ำมาเกี่ยวข้อง เพราะฉะนั้นเราไม่สามารถปล่อยให้อุปกรณ์เกลียวในและเกลียวนอกต่างๆมีรูให้น้ำรั่วออกมาได้
ทำให้เราต้องมั่นใจว่าเกลียวปิดแน่นพอให้น้ำไหลซึมผ่านยาก อุปกรณ์ฝาครอบเกลียวในและปลั๊กอุดเกลียวนอกสามารถใช้กับเกลียวในและเกลียวนอกได้หลายชนิด ไม่ว่าจะเป็นข้องอ ข้อต่อ หรือสามตา ม.ม. ผ.ผ. หรือ ผ.ม. ต่างๆ
14. ข้อต่อสวมสายยาง-ข้องอสวมสายยาง-สวมสายยางสองข้าง
ข้อต่อสวมสายยางและข้องอสวมสายยางเป็นอุปกรณ์เฉพาะทางเหมาะสำหรับงานบ้านและสวนและงานบ่อปลาต่างๆ
ข้อต่อและข้องอสวมสายยางสามารถใช้สวมสายยางชนิดต่างๆได้ ซึ่งหลายท่านนิยมที่จะใช้ต่อท่อPVCเพื่อลำเลียงน้ำไปรดน้ำสวนหรือต้นไม้ต่างๆโดยเฉพาะงานเกษตร
อีกหนึ่งอุปกรณ์ที่มีไว้ใช้กับสายยางก็คือ สวมสายยางสองข้าง ซึ่งคนนิยมไว้ใช้กับสายออกซิเจนในงานเลี้ยงสัตว์น้ำต่างๆ
15. ข้อต่อบาง-ข้องอบาง-สามตาบาง
ข้อต่อบาง ข้องอบาง และ สามตาบาง เป็นอุปกรณ์ที่นิยมไว้ใช้สำหรับงานก่อสร้างด้วยท่อชนิดใหญ่เช่นขนาดเกินสองนิ้วขึ้นไป
ข้อดีของอุปกรณ์ขนาดบางก็คือน้ำหนักเบาและราคาถูกซึ่งหากเทียบกับอุปกรณ์ขนาดปกติในขนาดเดียวกันแล้วเราสามารถประหยัดงบไปได้เยอะเลย
ข้อเสียก็คืออุปกรณ์แบบบางก็ไม่เหมาะสำหรับงานประปาที่ใช้แรงดันสูง แต่อุปกรณ์แบบหนาไซส์ใหญ่ก็ค่อนข้างที่หาซื้อยากทีเดียว
16. กิ๊บจับท่อ-คลิ๊ปก้ามปู
กิ๊บจับท่อและคลิ๊ปก้ามปูเป็นอุปกรณ์สำหรับการยึดท่อไว้ กิ๊บจับท่อจะมีรูตะปูที่สามารถใช้ไว้ยึดตัวท่อPVCไว้กลับกำแพงหรือเพดานต่างๆ
กิ๊บจับท่อทั่วไปจะนิยมใช้ในขนาด 4หุนและ 6หุน แต่ก็มีบ้างที่ใช้ในขนาด 3นิ้ว ถึง 4นิ้ว สำหรับคลิ๊ปก้ามปูการใช้งานก็จะคล้ายๆกิ๊บจับท่อ แต่คลิ๊ปก้ามปูจะมาในขนาดที่เล็กกว่า (ใหญ่สุดแค่ 6หุน)
ส่วนมากคลิ๊ปก้ามปูจะมีไว้ตั้งท่อให้อยู่กับพื้น ไม่ให้กลิ้งไปไหน
17. อุปกรณ์เชื่อมและมือทำ
อุปกรณ์ที่กล่าวมาก่อนหน้านี้ทั้งหมดจะถูกผลิตมาจากเครื่องฉีดพีวีซี ซึ่งจะสามารถผลิตสินค้ามาได้ในจำนวนมาก
แต่สำหรับอุปกรณ์บางชนิดที่ลูกค้าไม่ได้ต้องการใช้เยอะ เช่น ข้อต่อข้องอขนาด 10" 12" สิ่งที่คนนิยมทำก็คือนำท่อพีวีซีไซส์ใหญ่มาตัดและเชื่อมเข้าด้วยกัน เรียกอีกอย่างว่า อุปกรณ์มือทำและอุปกรณ์เชื่อม
ข้อดีก็คือโรงงานสามารถผลิตสินค้าออกมาได้ในปริมาณที่ลูกค้าต้องการ แต่ข้อเสียก็คือเราจะควบคุมคุณภาพได้ยากและไม่ใช่ทุกร้านที่จะเก็บอุปกรณ์พวกนี้ไว้ขาย พูดง่ายๆก็คือมันหายาก แล้วก็ขายยากด้วย
บางกรณีเราก็ไม่จำเป็นต้องใช้ข้อต่อเชื่อมสำหรับท่อขนาดใหญ่ก็ได้ เพราะบางร้านก็จะมีท่อปลายบานด้วย สามารถลองศึกษาบทความของเราเรื่อง ท่อปลายบานขนาดใหญ่ได้
แล้วเราต้องเลือกข้อต่อยังไง
ส่วนมากแล้ววิธีการเลือกข้อต่อจะมาจากการใช้งานครับ คนส่วนมากที่เข้ามาซื้อข้อต่อท่อพีวีซีจะมาพร้อมแบบพิมพ์ว่าระบบท่อที่เค้าต้องการสร้างจะเป็นยังไง หรือระบบงาน DIY ที่อยากจะต่อเป็นยังไง
ข้อต่อพีวีซีไม่ว่าแบรนด์ไหนก็ใช้กับท่อขนาดมาตรฐานได้และเลือกได้ไม่ยากนัก ยกตัวอย่างก็คือ ผู้รับเหมาโครงการส่วนมากจะไม่กำหนดว่าอุปกรณ์ข้อต่อจำเป็นต้องมีการรับประกัน มอก.
ซึ่งที่คนรู้จักกัน มอก. ข้อต่อจะมีแค่สามบริษัทเท่านั้น SCG ท่อน้ำไทย และ ท่อตราAAA
ข้อต่อแบรนด์เล็กบางเจ้าอาจจะมีปัญหาในการใช้ เช่นอาจจะมีขนาดสั้นเกินไปทำให้คนติดตั้งใช้ยาก
หรือที่ผมเจอมาก็คือข้อต่อเกลียวจากบริษัท A ไม่สามารถต่อกับบริษัท B ได้ เพราะเกลียวที่ผลิตออกมามีรูปแบบที่ต่างกันนิดหน่อยเลยทำให้เกลียวเข้ากันไม่ได้สนิท
สิ่งที่ผมแนะนำก็คือ เพื่อความสบายใจควรจะซื้อข้อต่อแบรนด์เดียวกัน หรือจากบริษัทเดียวกัน เราจะได้มั่นใจว่าสินค้าทุกตัวสามารถใช้ด้วยกันได้ แต่อย่างไรก็ตามข้อต่อไซส์เล็กถือว่ามีราคาไม่แพง หากกลัวว่าจะต่อได้ไม่ดีให้ลองซื้อสองสามชิ้นมาต่อดูเป็นตัวอย่างก่อนก็ได้ครับ
อุปกรณ์ข้อต่อท่อPVC สามารถใช้งานได้หลายรูปแบบ
งานท่อPVCประกอบไปด้วย ท่อPVCและอุปกรณ์ข้อต่อท่อPVC
ข้อต่อหลากชนิดที่กล่าวไปนั้นสามารถนำมาใช้ประกอบเป็นสินค้าได้หลากหลายรูปแบบ เช่นใน งานประปา งานบ้านและสวน งานสุขภัณฑ์ งานเกษตร หรืองานDIY
งานท่อPVCแต่ละอย่างต้องใช้ข้อต่อท่อPVCหลากหลายรูปแบบเพื่อให้เหมาะกับการใข้งาน
ไม่ว่าจะเป็นข้อต่อตรง ข้องอต่างๆ สามตาฉาก สามตาสี่ทาง ข้องอสามทาง ข้อต่อสวมสายยาง ข้อต่อเกลียวใน ข้องอบาง เป็นต้น
อุปกรณ์PVCส่วนมากจะมีราคาถูกและน้ำหนักเบาซึ่งเหมาะสำหรับการใช้งานหลายแบบ แต่หากเทียบปริมาณซื้อขายในตลาดแล้วก็ถือว่าน้อยกว่าท่อพีวีซี และหาก เทียบราคารวม อุปกรณ์พีวีซีกับราคาท่อพีวีซีแล้วคนซื้ออาจจะไม่ได้ซีเรียสมากก็ได้ ไม่เหมือนท่อพีวีซีที่มีการเปรียบเทียบราคาอย่างชัดเจน