การทำงานกับหม้อไอน้ำ อย่างไรเพื่อให้เกิดความปลอดภัย
เมื่อพูดถึงหม้อน้ำแล้ว มันก็คือ ตัวต้นกำลังในโรงงานอุตสาหกรรม ซึ่งจะเป็นสิ่งที่ช่วยทำให้การทำงานโรงงานเป็นไปได้ด้วยดี และสามารถผลิตสิ่งของเครื่องใช้อำนวยความสะดวกออกมาได้อย่างมากมายเลยทีเดียว แต่ถึงกระนั้น อันตรายที่เกิดมาจากหม้อน้ำก็มีอยู่มากมาย ซึ่งมันสามารถสร้างความเสียหายอย่างร้ายแรงต่อชีวิตและทรัพย์สินได้เลยทีเดียว ดั้งนั้น การตระหนักถึงความปลอดภัยในการทำงานกับหม้อน้ำจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างมากต่อการทำงานโรงงานนั่นเอง
ก่อนอื่น เราต้องมาทำความรู้จักกับสาเหตุของหม้อไอน้ำระเบิด ซึ่งสามารถแบ่งสาเหตุได้ดังนี้
1. สาเหตุมาจากโครงสร้าง ซึ่งก็สามารถจำแนกเหตุผลไปได้ดังนี้
- โครงสร้างไม่ดี ขาดเทคนิคและเครื่องมือที่เหมาะสม
- ใช้เหล็กผิดเกรดและความหนาไม่เหมาะกับแรงอัด
- ลักษณะของการเชื่อมไม่ดี
- ชนิดของลวดเชื่อมไม่เหมาะสมกับเหล็ก
- มีความเข้มข้นของทางแร่ธาตุภายในหม้อไอน้ำมากเกินไป
- น้ำในหม้อไอน้ำมีออกซิเจนมากเกินไป
- รอยเชื่อมมีรอยรั่ว ทำให้เกิดปฏิกิริยาทางเคมี ที่รอยรั่วจนเกิดการผุกร่อนขึ้น
- น้ำที่ป้อนให้หม้อไม่ถูกต้องตามที่หม้อไอน้ำต้องการ
- วาล์วนิรภัยสร้างไม่ตรงกับขนาด จึงระบายความดันออกไม่ทัน
- ระบบอัตโนมัติหยุดเชื้อเพลิงไม่ทำงาน หรือไม่มีระบบอัตโนมัติ
2. สาเหตุมาจากผู้ควบคุม
- เปิดเตาค้างไว้โดยไม่มีการนำไปใช้เลย
- ไม่ได้ตรวจเช็ควาล์วนิรภัยทุกวัน
- ไม่มีการตรวจเช็คและทำความสะอาดเครื่องวัดระดับน้ำ
- ไม่มีการตรวจเช็คเกจวัดแรงอัด
- ไม่มีการตรวจคุณสมบัติและคุณภาพของน้ำ
- ไม่มีการตรวจความเข้มข้นของแร่ธาตุในน้ำ ทำให้เกิดรอยร้าว
- ภายในหม้อไอน้ำมีหินปูนเกาะอยู่อย่างแน่นหนา
- มีน้ำมันหลงเข้าไปในหม้อไอน้ำ
- หม้อไอน้ำเย็นตัวเร็วเกินไป
- ไม่ได้ทำการตรวจซ่อมครั้งใหญ่อย่างน้อยปีละครั้ง
จากสาเหตุที่ได้กล่าวไปนั้น จึงนำมาสู่วิธีการป้องกันอุบัติเหตุที่อาจจะเกิดขึ้นในเวลาต่อมาได้ ดังนี้
- ก่อนติดเตา ควรตรวจสอบให้แน่ชัดว่าในหม้อน้ำมีระดับที่เพียงพอหรือไม่
- หม้อน้ำที่ใช้ก๊าซหรือน้ำมันเป็นเชื้อเพลิง ควรมีการระบายลมภายในเตาก่อน
- หากมีการรั่วที่ลิ้นนิรภัย โดยที่ยังอยู่ภายใต้ความดัน ห้ามใช้วิธีเพิ่มน้ำหนักถ่วงให้แข็งขึ้นโดยเด็ดขาด
- หากมีการรั่วที่หม้อน้ำ ให้หยุดใช้หม้อน้ำทันที และต้องแก้ไขก่อนใช้งาน
- ควรเลือกลิ้นนิรภัยแบบที่ทดสอบได้ง่าย
- ในแต่ละวัน เมื่อหยุดใช้หม้อน้ำแล้ว ควรที่จะระบายน้ำทิ้งบ้าง
- ในการตรวจสอบความดัน ของเกจวัดความดันของน้ำที่สูบเข้าหม้อน้ำ หากพบว่ามีความดันขึ้นสูงผิดปกติแสดงว่าท่อสูบน้ำเริ่มตันแล้ว ต้องรีบแก้ไขทันที
- ให้ใช้หม้อน้ำไม่เกินความดันตามที่กำหนด
- หม้อน้ำที่มีตะกรันเกาะหนา จะส่งผลทำให้เกิดการใช้เชื้อเพลิงมากเกินกว่ากำหนด ดังนั้น จึงควรหมั่นทำความสะอาดหม้อน้ำ
- ถ้าเกิดน้ำแห้งต่ำกว่าระดับหลอดแก้ว ต้องรีบดับไฟ และห้ามสูบน้ำเข้าหม้อน้ำอย่างเด็ดขาด
- หม้อน้ำที่ใช้น้ำมันเป็นเชื้อเพลิง จะส่งผลทำให้เกิดควัน ที่ส่งผลให้เกิดการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ จึงควร หมั่นปรับแต่ง หัวฉีด เพื่อให้เกิดการเผาไหม้อย่างสมบูรณ์
- หม้อน้ำควรจะได้รับการตรวจทดสอบอย่างน้อยปีละครั้ง
และอีกสิ่งหนึ่งที่จะช่วยทำให้เกิดความปลอดภัยในการทำงานกับหม้อไอน้ำได้มากขึ้น ก็คืออุปกรณ์ที่ใช้ติดตั้งร่วมกับหม้อน้ำนั่นเอง ซึ่งควรจะมีการติดตั้งในแบบที่ควรจะเป็น เพื่อทำให้หม้อน้ำอยู่ในสภาพที่ปลอดภัย ซึ่งจะมีดังนี้
- การติดตั้งวาล์วนิรภัย ควรมีอย่างน้อย 2 ชุด
- การติดตั้งลิ้นนิรภัยต้องไม่มีลิ้นปิดเปิด คั่นระหว่างหม้อน้ำกับลิ้นนิรภัย และต้องมีท่อระบายหม้อไอน้ำ จากลิ้นนิรภัย ไปยังที่ที่เหมาะสมและปลอดภัย
- ต้องติดตั้งเครื่องวัดระดับน้ำ ชนิดหลอดแก้ว พร้อมลิ้นปิดเปิด เพื่อตรวจสอบระดับน้ำ
- ต้องติดตั้งเครื่องวัดความดันไอน้ำ ขนาดหน้าปัทม์ และต้องมีเครื่องหมายแสดงระดับความดันอันตรายที่สามารถเห็นได้ชัด
- ต้องติดตั้งเครื่องสูบน้ำเข้าหม้อไอน้ำในขนาดที่สามารถอัดน้ำได้
- โรงงานที่มีหม้อไอน้ำตั้งแต่สองเครื่องขึ้นไปและใช้ท่อจ่ายไอน้ำร่วมกัน ควรติดตั้งลิ้นกันกลับ ที่ท่อหลังและลิ้นจ่ายไอน้ำของหม้อไอน้ำในแต่ละเครื่อง
- หม้อไอน้ำที่ใช้เชื้อเพลิงเหลว ต้องติดตั้งเครื่องควบคุมความดัน และเครื่องควบคุมระดับน้ำอัตโนมัติ
- ต้องติดตั้งสัญญาณเตือนอัตโนมัติ เมื่อระดับน้ำในหม้อไอน้ำต่ำกว่าระดับใช้งานปกติ และต้องจัดให้มีฉนวนหุ้มท่อจ่ายไอน้ำโดยตลอด
- ท่อน้ำ ท่อจ่ายไอน้ำ ลิ้นปิดเปิด ทุกตัว และอุปกรณ์อื่น ๆ ที่ใช้กับหม้อไอน้ำ ต้องเป็นชนิดที่ใช้กับหม้อไอน้ำเท่านั้น
- หม้อไอน้ำที่สูงกว่าพื้น 3 เมตรขึ้นไป ต้องติดตั้งบันไดและทางเดินไว้รอบหม้อไอน้ำ
- ต้องจัดให้มีลิ้นปิดเปิด เพื่อระบายน้ำ จากส่วนล่างสุดของหม้อไอน้ำ ให้สามารถระบายได้สะดวกไปยังที่ที่เหมาะสมปลอดภัย
ดังนั้นแล้ว ความปลอดภัยในการทำงานกับหม้อไอน้ำ จึงเป็นสิ่งที่ผู้ทำงานในโรงงานอุตสาหกรรมควรจะตระหนักไว้อย่างยิ่ง เพราะหากเกิดอุบัติเหตุขึ้น ซึ่งมีที่มาจากหม้อน้ำนี้ อาจจะนำมาซึ่งความสูญเสียของทรัพย์สินภายในโรงงาน รวมไปถึงชีวิตของผู้ปฏิบัติงานทั้งหลาย จนไปถึงบริเวณใกล้เคียงอีกด้วย นั่นจึงถือได้ว่า เป็นสิ่งที่สำคัญอย่างมากที่เราควรจะนึกถึงนั่นเอง