ค้นหาเซรุ่มต้านพิษครอบจักรวาล ยอมให้งูกัด 200 ครั้ง ฉีดพิษงูเข้าสู่ร่างอีก 700 ครั้ง

ทุก ๆ 5 นาที มีคนเสียชีวิตจากการถูกงูกัด และมีอีก 4 คน ที่ต้องกลายเป็นผู้พิการถาวร

แต่มีคนบางส่วนที่กำลังเสี่ยงชีวิตทดลองกับสัตว์เลื้อยคล้ายที่มีพิษนี้

ทิม ฟรีเดอ ซึ่งอาศัยอยู่ในรัฐวิสคอนซินของสหรัฐฯ ถ่ายคลิปขณะที่ตัวเองจงใจให้งูพิษกัด แล้วก็อัปโหลดวิดีโอเหล่านี้ลงยูทิวบ์

รู้สึกปวดขึ้นมาทันที

ในคลิปวิดีโอหนึ่ง เขาได้เล่าความรู้สึกหลังจากที่ถูกงูแมมบากัด 2 ครั้ง โดยไม่สนว่า เลือดกำลังไหลลงมาตามแขนทั้ง 2 ข้าง

"งูแบล็กแมมบา ทำให้รู้สึกปวดขึ้นมาทันที มันเหมือนกับโดนผึ้งนับพันรุมต่อย ผึ้งอาจมีพิษเพียง 1 หรือ 2 มิลลิกรัม แต่การถูกงูแบมบากัด อาจจะได้รับพิษ 300 ถึง 500 มิลลิกรัม"

เขาเล่าให้บีบีซีฟังถึงสิ่งที่เกิดขึ้นหลังจากนั้น

"ตัวผมบวมขึ้นหลังจากนั้น ในช่วง 2-3 วันถัดมา ผมได้แต่นอนซม อาการบวมที่เกิดกับผม ทำให้ผมพอจะเดาได้ว่า มีพิษงูถูกฉีดเข้าร่างผมมากแค่ไหน มันเจ็บปวดมาก" เขากล่าวด้วยน้ำเสียงที่ราบเรียบเหมือนไม่รู้สึกอะไร

อันตรายและผิดจริยธรรม

แต่ไม่ใช่ทุกคนที่รู้สึกตื่นตาตื่นใจกับเรื่องนี้เหมือนกับแฟน ๆ ทางยูทิวบ์ของเขา

ดร.สจ๊วต เอนส์เวิร์ธ จากวิทยาลัยการแพทย์เขตร้อนเมืองลิเวอร์พูล (Liverpool School of Tropical Medicine) กล่าวว่า "เราไม่รู้ว่า คนเหล่านี้ทำอะไรอยู่ นี่มันอันตรายและผิดจริยธรรม เราไม่ร่วมงานกับพวกเขา"

สถาบันของเขาก็กำลังพยายามค้นหายาต้านพิษงูครอบจักรวาลชนิดใหม่เช่นกัน

ตามปกติแล้ว วัคซีนชนิดใหม่จะถูกทดลองในหนูและสัตว์ในห้องปฏิบัติการอื่น ๆ ก่อน หากปลอดภัยจึงจะมีการทดลองในมนุษย์ ซึ่งจะต้องจัดทำขึ้นในสภาพแวดล้อมที่ถูกควบคุม

ดร. เอนส์เวิร์ธ กล่าวว่า "คนสร้างภูมิคุ้มกันให้ตัวเอง เพราะไม่มีกฎที่ควบคุม แต่การทำเช่นนี้อาจนำไปสู่การเสียชีวิตได้ ไม่ควรมีใครทำเช่นนี้"

แต่ในอุตสาหกรรมยาทั่วโลก ไม่มีแนวปฏิบัติในการทำวิจัยเกี่ยวกับยาต้านพิษงู

เวลล์คัม ทรัสต์ (Wellcom Trust) องค์กรที่อยู่ในสหราชอาณาจักร ที่เป็นหัวหอกในการผลักดันทางด้านวิทยาศาสตร์ เพื่อหาวัคซีนชนิดใหม่ ระบุว่า "ไม่มีมาตรฐานที่มีประสิทธิภาพ มาตรฐานด้านความปลอดภัย หรือ การผลิต ร่วมกัน"

เสี่ยงถึงขั้นเสียชีวิต

ฟรีเดอ ปฏิเสธเสียงแข็งว่า เขาไม่ได้เสี่ยงชีวิตเพื่อเพิ่มผู้ติดตามในโซเชียลมีเดีย

"ผมไม่ได้ทำเรื่องนี้เพื่อทำวิดีโอออกยูทิวบ์ ผมอยากจะช่วยชีวิตคน และทำให้เกิดความเปลี่ยนแปลงขึ้น ผมเพียงแต่ใช้ยูทิวบ์ในการหาหมอที่จะมาร่วมทำงานด้วยกัน มันเป็นการเสี่ยงโชค แล้วมันก็ได้ผล" เขากล่าว

ในบรรดางูเกือบ 3,000 สายพันธุ์ มีเพียงราว 200 สายพันธุ์เท่านั้นที่มีพิษรุนแรงถึงขั้นทำให้คนเสียชีวิตหรือพิการได้ ฟรีเดอ คุ้นเคยกับงูหลายชนิดเหล่านี้

เขาเคยถูกงูกัดแล้วกว่า 200 ครั้งในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา ทั้งงูเห่า งูแมวเซา หรืองูแมมบา นอกจากนี้ยังฉีดพิษงูเข้าสู่ร่างกายอีกกว่า 700 ครั้ง

พิษที่งูปล่อยเข้าสู่ร่างผู้ที่ถูกกัดมีปริมาณที่ไม่แน่นอน บางครั้งงูอาจกัดโดยไม่ปล่อยพิษเข้าสู่คนเลยก็ได้ ดังนั้น การฉีดพิษงูจึงเป็นวิธีในการกำหนดปริมาณพิษที่ได้รับ

"ถ้าคุณไม่มีภูมิต้านทานพิษงู อย่างงูแบล็กแมมบา พิษงูจะส่งผลกระทบต่อระบบประสาทส่วนปลายของคุณ ทำให้กระบังลมไม่ทำงาน แล้วก็คุณหายใจไม่ออก ตาจะปิดลง แล้วก็พูดไม่ได้ คุณจะค่อย ๆ หมดสติแล้วก็เป็นอัมพาต มันจะไม่ส่งผลกระทบต่อระบบประสาทส่วนกลาง ดังนั้น คุณจะยังมีความคิดความรู้สึก จนกระทั่งคุณเสียชีวิตลง" ฟรีเดอ กล่าว

งูเห่ากัดโหดร้ายมาก

ฟรีเดอ เลี้ยงงูพิษไว้ที่สวนหลังบ้านของเขา แล้วก็ทดลองให้งูกัดด้วยตัวเอง

"ผมมีงูเห่าน้ำจากแอฟริกา ถูกงูเห่าน้ำกัดโหดร้ายมาก มันร้ายกาจ เป็นความรู้สึกที่น่าหวาดกลัว"

พิษของงูเห่าน้ำมีพิษต่อระบบประสาท (neurotoxin) ซึ่งส่งผลกระทบต่อเซลล์ประสาทได้

"งูเห่าอื่น ๆ มีพิษที่มีสารเป็นพิษต่อเซลล์ (cytotoxin) ซึ่งทำให้กลุ่มเซลล์หรือเนื้อเยื่อตายได้ เหมือนกับงูหางกระดิ่ง ทำให้อาจต้องเสียนิ้วมือ หรือมือทั้งมือไปได้"

ฟรีเดอเชื่อในทฤษฎีที่ว่า การที่คนค่อย ๆ รับพิษงูเข้าสู่ร่างกายในปริมาณเล็กน้อย คน ๆ นั้น จะสามารถสร้างระบบภูมิต้านทานในร่างกายขึ้นมาได้ แต่วิธีการที่เขาทำถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนัก

พัฒนาภูมิคุ้มกัน

วิธีการที่คล้ายคลึงกัน แต่ใช้สัตว์แทน ทำให้มีเซรุ่มต้านพิษงูที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน

การผลิตเซรุ่มต้านพิษงูยังคงไม่มีการเปลี่ยนแปลงนับตั้งแต่ศตวรรษที่ 19 โดยจะมีการฉีดพิษงูในปริมาณเล็กน้อยเข้าสู่ตัวม้าหรือแกะ จากนั้นจะเก็บสารภูมิต้านทาน (antibody)จากเลือดของสัตว์เหล่านั้น

ฟรีเดอ ตั้งคำถามว่า "เรามีสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ที่ทำให้ผมตายได้ แต่ผมไม่อยากตาย ผมก็เลยทำให้ตัวเองเป็นเหมือนม้า ทำไมเราถึงจะสร้างภูมิต้านทานให้ตัวเองไม่ได้"

อดีตคนขับรถบรรทุกวัย 51 ปี ไม่ใช่นักภูมิคุ้มกันวิทยา แล้วก็ไม่เคยเรียนมหาวิทยาลัย เขากลัวว่าจะถูกสิ่งมีชีวิตที่มีพิษกัดจนเสียชีวิต ทำให้เขาเริ่มหาวิธีสร้างภูมิคุ้มกันให้ตัวเองอย่างที่ไม่ค่อยมีใครทำเมื่อราว 20 ปีก่อน

เขาเริ่มจากการให้แมงมุมและแมงป่องกัด ก่อนจะพัฒนามาเป็นงูเห่าและงูคอปเปอร์เฮด (copperhead)

"ผมยังใช้งูพิษทุกชนิดบนโลกไม่ครบเลย ผมเลือกเฉพาะชนิดที่ทำให้คนเสียชีวิตได้เร็วที่สุด"

เขามีรอยแผลเป็นจากการทดลองนี้เต็มไปหมด แล้วก็เคยเฉียดตายมาแล้ว แต่เขาก็ยังยินดีที่จะให้งูกัดโดยไม่อยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ต่อไป

"มีราว 12 ครั้ง ที่ผมฟื้นตัวช้ามา ในการทดลองช่วงปีแรก ผมต้องเข้าโรงพยาบาลหลังจากถูกงูเห่า 2 ตัวกัด คุณต้องเรียนรู้หลายอย่าง ไม่มีหมอ หรือมหาวิทยาลัยแห่งใดในโลกที่จะสอนเรื่องนี้ให้คุณ"

สารภูมิต้านทานเพิ่มเป็น 2 เท่า

ผลการตรวจร่างกายของเขาทำให้เขามีความมั่นใจมากขึ้นว่า วิธีการของเขาได้ผล

"เมื่อเปรียบเทียบกับคนอื่น ๆ ผมมีภูมิต้านทานมากเป็น 2 เท่า ซึ่งเกิดจากการต้านพิษ ผลการตรวจในห้องปฏิบัติการยืนยันเช่นนั้น" เขากล่าวอ้าง

ราว 2 ปีก่อน วิดีโอทางยูทิวบ์ของทิม ฟรีเดอ ดึงดูดความสนใจของ เจค็อบ แกลนวิลล์ นักภูมิต้านทานวิทยา ที่ออกจากงานในฐานะนักวิทยาศาสตร์ของบริษัทไฟเซอร์ (Pfizer) บริษัทยายักษ์ใหญ่ เพื่อเปิดบริษัทที่ทำงานด้านเซรุ่มต้านพิษของตัวเอง

"สิ่งที่ทิมทำเป็นเรื่องน่าทึ่งมาก แต่มันอันตราย แล้วผมก็ไม่แนะนำให้ใครทำ" แกลนวิลล์ กล่าว

บริษัทของเขากำลังใช้ตัวอย่างเลือดของฟรีเดอเพื่อผลิตเซรุ่มต้านพิษชนิดใหม่

"พวกเขาเอา ดีเอ็นเอ อาร์เอ็นเอ แล้วก็สารภูมิต้านทาน ของผมไปโคลน นี่คือความเป็นไปได้มากที่สุดในทางวิทยาศาสตร์" ฟรีเดอ กล่าว

โรคที่ถูกเพิกเฉย

ข้อมูลขององค์การอนามัยโลก (World Health Organisation--WHO) ระบุว่า แต่ละปี มีคนถูกงูกัดราว 5.4 ล้านคน คาดว่ามีผู้เสียชีวิตอยู่ที่ระหว่าง 81,000-138,000 คน ส่วนอีกกว่า 400,000 คน ต้องกลายเป็นผู้พิการถาวร ซึ่งทำให้มีคุณภาพชีวิตแย่ลง

จนกระทั่งปี 2017 WHO จึงจัดให้ การถูกงูกัด เป็นโรคเขตร้อนที่ถูกเพิกเฉย

ปัจจุบัน วันที่ 19 ก.ย. ของทุกปี เป็นวันตระหนักถึงการถูกงูกัด เพื่อสนับสนุนให้มีการแก้ปัญหาที่คุกคามชุมชนที่อยู่ห่างไกลในทวีปเอเชีย แอฟริกา และอเมริกาใต้ ซึ่งยังไม่ได้เข้าถึงระบบสาธารณสุขที่ทันสมัยอย่างเต็มที่

ในหลายประเทศ เซรุ่มต้านพิษงูที่มีอยู่ใช้ไม่ได้ผล เพราะมีปัญหาเกี่ยวกับการเก็บรักษา หรือไม่ก็ใช้ได้ผลกับงูเพียงบางชนิดเท่านั้น ไม่สามารถได้กับงูพิษอีกหลายชนิด

หนู

ในเดือน พ.ค. ปีนี้ เวลล์คัม ทรัสต์ ประกาศสนับสนุนเงินทุน 100 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือราว 3,000 ล้านบาท เพื่อใช้ในการหาเซรุ่มต้านพิษที่ใช้ได้ผล และวิธีการรักษาแบบใหม่

มีองค์กรอีกหลายแห่งที่กำลังพยายามพัฒนายาที่ปลอดภัยและราคาไม่แพง

การทำสัญญากับแกลนวิลล์ จะทำให้ฟรีเดอได้เงินก้อนใหญ่มาก้อนหนึ่ง ถ้าพวกเขาสามารถพัฒนาวัคซีนชนิดใหม่ขึ้นมาได้สำเร็จ

"คุณไม่ต้องมาให้งูกัดเพื่อหาเงิน แต่ถ้าเราพัฒนาวัคซีนได้ จะได้เงินก้อนใหญ่ ผมมีทนายความและได้เซ็นสัญญาไว้แล้ว" ฟรีเดอกล่าว

แกลนวิลล์ กำลังตื่นเต้นเกี่ยวกับการทดลองที่กำลังจะเกิดขึ้น

"งานวิจัยนี้ค่อนข้างยาวไกล เรากำลังจะเริ่มทดลองในหนู"

แนวคิดสุดโต่งที่มีเป้าหมาย

คนในวงการวิทยาศาสตร์ วิพากษ์วิจารณ์ แกลนวิลล์ และฟรีเดอ อย่างหนัก จากวิธีการแหกคอกที่พวกเขาใช้ แต่ทั้งสองคนออกมาปกป้องการวิจัยของตัวเอง

แกลนวิลล์ บอกว่า "เราจัดการกับเรื่องจริยธรรมด้านชีววิทยาอย่างระมัดระวัง เราใช้แบบจำลองที่คล้ายคลึงกันกับที่ถูกใช้ในการศึกษาสารที่มีความเสี่ยงสูงที่คนอาจสัมผัสกับสารเหล่านั้นได้ อย่าง การปฏิบัติเมื่อมีบาดแผลที่เกิดจากการทำงาน หรือการสัมผัสกับเชื้อเอชไอวี เป็นต้น"

แต่เขาก็ยอมรับว่า วิธีการของเขาไม่ใช่หนทางที่ง่ายดายที่จะให้คนอื่นมาทำตาม ทิม ฟรีเดอ กล่าวว่า มันเป็นเรื่องของผลตอบแทนที่จะได้

"มีเป้าหมายอยู่เบื้องหลังความสุดโต่งนี้ของผม ผมเอาตัวเองเข้ามาเสี่ยง เพื่อหาเซรุ่มต้านพิษครอบจักรวาลที่ราคาไม่แพง"