เรื่องราวของเซรามิก

ความเป็นมาของเซรามิก

เรื่องราวเซรามิก งานศิลป์ ที่เล่าเรื่องราวผ่านมือและธรรมชาติ ความเป็นมา ขั้้นตอนกว่าจะมาเป็นเซรามิก เรื่องเล่าเบญจรงค์ ของขวัญจากเซรามิก เซรามิกร่วมสมัย

 

ในสมัยก่อน เซรามิก (ceramic) หมายถึงศิลปะที่เกี่ยวข้องกับเครื่องปั้นดินเผา เนื่องจากคำว่า

“เซรามิก” มีรากศัพท์มาจากภาษากรีกว่า “เครามอส” Ker&mos ซึ่งหมายถึงวัสดุที่ผ่านการเผา

ปัจจุบันนี้ เซรามิก หมายถึง ผลิตภัณฑ์ที่ทำจากวัตถุดิบในธรรมชาติ วัสดุหลักคือ ดินเหนียว หิน

ทราย และแร่ธาตุต่างๆ นำมาผสมกัน แล้วทำเป็นสิ่งประดิษฐ์ ผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผา แบ่ง

ตามลักษณะเนื้อของดิน คือ ชนิดที่ดูดซึมน้ำได้ มีทั้งชนิดที่เคลือบ และไม่เคลือบ หลังจากนั้นจึง

นำไปเผาเพื่อเปลี่ยนเนื้อวัตถุให้แข็งแรง สามารถคงรูปอยู่ได้

การทำเซรามิก

การจัดแจงวัตถุดิบ

วัตถุดิบในการทำตัวสินค้าเซรามิกยกตัวอย่าง เช่น แร่ดินชนิดต่างๆ เช่น ดินเหนียว ดินขาว ดิน

สโตนแวร์ และส่วนผสมต่างๆ นำมาเข้าสู่ระบบการบด ต่อจากนั้นจึงนำน้ำดินไปรีดน้ำออก หรือ

กรองอัดน้ำดิน เพื่อให้ได้ดินนำไปขึ้นรูปต่อไป

ตัวอย่างวัตถุดิบในการผลิตเซรามิก

ดิน หมายถึงดินขาวและดินเหนียว

ดินขาว คือ ดินเกาลิน (K&olin) เช่น ดินขาวระนอง ดินขาวจังหวัดลำปาง เป็นต้น ดินชนิดนี้เมื่อ

เผาที่อุณหภูมิประมาณ 1,200 องศาเซลเซียส จะมีสีขาว แต่ไม่ค่อยเหนียว ดังนี้จึงต้องมีการ

ประสานดินเหนียวลงไป เพื่อช่วยในการขึ้นรูป

ดินเหนียว หรือ ดินบอลเคลย์ (B&ll Cl&y) มีสีดำ มีความละเอียดและมีความเหนียวสูง ใช้ผสม

กับดินขาวช่วยให้การขึ้นรูปง่ายขึ้น แหล่งดินเหนียวในประเทศสยาม ที่นิยมนำมาผลิต ใน

อุตสาหกรรม อยู่ที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี

แร่ควอรตซ์ เป็นสารชิลิกา (SiO 2 )

นำมาใช้ผสมทำเซรามิก เพื่อให้เนื้อตัวสินค้า มีความแข็งแรง และคงทนขึ้น และช่วยในการหด

ตัวของดิน แหล่งแร่ควอรตซ์ ในประเทศสยาม พบที่ ราชบุรี

นำมาใช้ผสมทำเซรามิก เพื่อให้เนื้อตัวสินค้า มีความแข็งแรง และคงทนขึ้น และช่วยในการหด

ตัวของดิน แหล่งแร่ควอรตซ์ ในประเทศสยาม พบที่ ราชบุรี

การขึ้นรูป

ปั้นมือ เป็นวิธีขึ้นรูปที่อิสระที่สุด โดยมีอยู่ 3 วิธีด้วยกัน คือ

1. การบีบ โดยเริ่มต้นจากตรงกลางและค่อยบีบขยายขึ้นรูปไปเรื่อยๆ ตามรูปทรงภาชนะที่

ต้องการ

2. การขด โดยนำดินมาคลึงให้เป็นเส้นยาวๆ และขดขึ้นไปเรื่อยๆ เหมาะสำหรับชิ้นงานที่

ต้องการความสูง เช่น แจกัน

3. ทำเป็นแผ่นแบนๆ โดยใช้ไม้กลิ้งแป้งมากลิ้งไปกลิ้งมาให้ได้ความหนาที่สม่ำเสมอ จากนั้น

จึงหารูปทรงที่ต้องการ เช่น จาน ก้นหม้อ มาทาบลงไปบนแผ่นดินและตัดตาม โดยวิธีการปั้นมือ

ทั้ง 3 รูปแบบนี้คือ การทิ้งร่องรอยจากมือเราไว้บนชิ้นงาน เป็นการบอกเล่าเรื่องราวระหว่างคน

ปั้นกับชิ้นงานเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของการปั้นเซรามิก ซึ่งนับเป็นอีกหนึ่งวิธีที่แบรนด์เซรามิกใน

ปัจจุบันนิยมใช้กันมาก

แป้นหมุนไฟฟ้า การขึ้นรูปด้วยวิธีนี้ต้องค่อนข้างใช้การฝึกฝนและชำนาญ เป็นการทำงาน

ประสานกันระหว่างสมาธิ อารมณ์ ดิน และมือ ซึ่งผู้ปั้นต้องรู้จักดินพอสมควร รู้จักพลิกแพลง ให้

น้ำหนักผ่อนเบาตามลักษณะของดินที่นำมาปั้น ซึ่งงานที่ได้จากแป้นหมุนไฟฟ้านี้ จะออกมาในรูป

ประสานกันระหว่างสมาธิ อารมณ์ ดิน และมือ ซึ่งผู้ปั้นต้องรู้จักดินพอสมควร รู้จักพลิกแพลง ให้

น้ำหนักผ่อนเบาตามลักษณะของดินที่นำมาปั้น ซึ่งงานที่ได้จากแป้นหมุนไฟฟ้านี้ จะออกมาในรูป

ทรงสมมาตร เป็นอีกวิธีที่สามารถช่วยทุ่นแรงในการปั้นเซรามิกได้เร็วขึ้น

หล่อพิมพ์ วิธีการนี้คือ วิธีการเดียวกับที่โรงงานผลิตเซรามิกทั่วไปเลือกใช้ แต่สามารถนำมา

ประยุกต์ทำใช้เองได้ โดยการปั้นต้นแบบขึ้นมาก่อน จากนั้นจึงนำปูนปลาสเตอร์มาเททำพิมพ์

แต่ละด้าน เมื่อได้แม่พิมพ์แล้วให้เอาไปตากให้แห้ง จากนั้นจึงนำมาใช้ โดยเทน้ำดินลงไป ด้วย

คุณสมบัติของปูนปลาสเตอร์จะช่วยดูดซึมน้ำ ทำให้ชั้นดินค่อยๆ แห้งขึ้นมาเรื่อยๆ เมื่อได้ระดับ

ความหนาของชิ้นงานที่ต้องการแล้ว ให้เทน้ำดินออก เสร็จแล้วให้คว่ำพิมพ์ลง เพื่อป้องกันการ

เกิดรอยจากหยดน้ำ จากนั้นทิ้งงานไว้จนแห้งและจึงค่อยพลิกกลับขึ้นมา เพื่อนำพิมพ์ออกก็จะได้

ชิ้นงานอย่างที่ต้องการ โดยวิธีการนี้จะได้ชิ้นงานที่ออกมาค่อนข้างเรียบร้อย รูปทรงสมมาตร

เขียนลายเซรามิก

ผลิตภัณฑ์เซรามิก สามารถเพิ่มความสวยงามและมูลค่าได้ โดยการตกแต่งพื้นผิวให้เกิด

ลวดลาย และสีสัน การตกแต่งให้เกิดลวดลายและสีสันนั้นมีทั้งเทคนิคและวิธีการแบบงาน

ประติมากรรมและ งานจิตรกรรมต่างๆ เช่น การปั้นแปะ การแกะลาย การฉลุลาย การเขียน

ลวดลาย การเคลือบสีให้เป็นลวดลายต่างๆ เป็นต้น ซึ่งแต่ละวิธีจะให้ลักษณะ เอกลักษณ์และ

ความสวยงามที่แตกต่างกันไป

การเคลือบ

เคลือบ คือชั้นของแก้วบางๆ ที่ละลายติดอยู่กับผิวดินซึ่งขึ้นรูปเป็นภาชนะทรงต่างๆ สารที่ใช้

เคลือบ ผลิตภัณฑ์ เซรามิกเรียกว่า น้ำเคลือบ ซึ่งเป็นสารผสานระหว่างซิลิเกตกับสารช่วย

หลอมละลาย วัตถุดิบที่เป็นน้ำยาเคลือบถูกบี้จนละเอียดมากกว่าดินหลายเท่า ก่อนนำมาเคลือบ

บนดินเผา เป็นชั้น หนา 1-1.5 มิลลิเมตร เมื่อเคลือบแล้วต้องทิ้งให้ผลิตภัณฑ์แห้ง เช็ดก้น

ผลิตภัณฑ์ให้สะอาดก่อนเข้าเตาเผา ผลิตภัณฑ์ที่เคลือบแล้ว โดนเผาผ่านความร้อนอุณภูมิสูง

วัตถุดิบที่เป็นแก้วในเคลือบเมื่อถึงจุดละลาย ชั้นของเคลือบจะกลายเป็นแก้วแวววาวติดอยู่กับ

ผิวดิน การเคลือบมีคุณสมบัติเป็นแก้วไม่ซับน้ำ และยังเพิ่มความทน ทำให้ภาชนะดินเผา ไม่บิ่น

ง่าย เมื่อกระทบกันบ่อยๆ ขณะล้างทำความสะอาด และสามารถใส่ของเหลวได้โดยไม่รั่วซึม

การเผา

การเผาสินค้าเซรามิกครั้งแรกเรียกว่าเผาดิบ โดยเพิ่มอุณหภูมิของเตาเผาให้สูงขึ้นอย่างช้าๆ

เพื่อให้ผลิตภัณฑ์คงรูปไม่แตกปรักหักพัง ตัวสินค้าเซรามิกที่ผ่านการเผาดิบแล้วบางชนิดนำไป

ใช้ได้โดยไม่ต้อง เคลือบ เช่น กระถางต้นไม้ อิฐ ไส้เครื่องกรองน้ำ แต่สินค้าเป็นส่วนใหญ่จะต้อง

เคลือบผิวเพื่อให้เกิดความสวยงาม มีความคงทนและป้องกันการเกิดรอยขีดข่วนบนผิว

เซรามิก เบญจรงค์

เครื่องเบญจรงค์นับเป็นหนึ่งในงานศิลปหัตถกรรมเครื่องเคลือบดินเผาที่มีใช้กันในสังคมไทย

เครื่องเบญจรงค์นับเป็นหนึ่งในงานศิลปหัตถกรรมเครื่องเคลือบดินเผาที่มีใช้กันในสังคมไทย

นับมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ลักษณะของเครื่องปั้นดินเผาเบญจรงค์ จึงมีความงามอย่างไทยยิ่งกว่า

เครื่องปั้นดินเผาประเภทอื่น เบญจรงค์เป็นเครื่องปั้นดินเผาที่ผลิต สำหรับประเทศไทยเท่านั้น

และผลิตเป็นของใช้ในราชสำนักในวังเจ้านายบ้านขุนนางชั้นสูง

เครื่องถ้วยเบญจรงค์นับเป็นหนึ่งในมรดกทางภูมปัญญาอันดับต้นๆ ของไทยที่ได้รับการเผยแพร่

จนเป็นที่รู้จักกันทั่วไปในเวทีโลก และแม้แต่คนไทยด้วยกันเองก็ยังอดทึ่งในความสามารถอันหา

ตัวจับได้ยากของช่างฝีมือแขนงนี้ไม่ได้ เพราะกว่าที่ถ้วยโถโอชามเหล่านี้จะสำเร็จเป็นชิ้นงานอัน

วิจิตรตระการตาได้นั้น ต้องอาศัยทั้งความรู้และความชำนาญในทุกขั้นตอนของกรรมวิธีการผลิต

เลยทีเดียว

เซรามิกของขวัญ

เรามักจะต้องสรรหาของขวัญดีๆ ติดไม้ติดมือ ในโอกาสที่สำคัญต่างๆ เพราะเป็นช่วงเวลาที่ทุก

คนจะได้อยู่พร้อมหน้าพร้อมตา และเป็นโอกาสในการส่งต่อความสุข ด้วยการมอบของขวัญ

แทนคำขอบคุณ ที่มอบให้คุณพ่อ คุณแม่ หรือคนในครอบครัวที่เรารัก หรือแสดงความเคารพ

ต่อผู้ใหญ่ที่นับถือ ตลอดจนลูกค้าหรือคู่ค้าทางธุรกิจ เครื่องเซรามิก หรือชุดเครื่องเบญจรงค์ ที่

จะเหมาะอย่างยิ่งที่จะเป็นของขวัญ ของที่ระลึก ที่แสดงถึง เอกลักษณ์ของไทยที่สะท้อนความรู้สึก

อารมณ์ แนวคิดเชิง ปรัชญาในลักษณะต่างๆ ที่มีทั้งคุณภาพ และแฝงไปด้วยความคิดสร้างสรรค์

และดีไซน์ที่ใช้งานในบ้านได้สารพัด ด้วยลวดลายที่สวยงาม และความบรรจงที่ผสมผสาน

ระหว่างทรวดทรงที่อ่อนช้อยของเซรามิกผสมผสาน กับ ช่างฝีมือไทย